فلسفه تاریخ صفحه 71

درس 5 و6 : عینیت تاریخ

مقصود از عینیت تاریخ

یکی از مباحث مهم و مفید فلسفه علم تاریخ، مسأله عینیت تاریخ است. برخی معتقدند که تاریخ، امر ذهنی است نه عینی؛ یعنی آنچه تحت عنوان تاریخ نوشته و گفته می شود، ساخته و پرداخته ذهن مورخ است و معلوم نیست در عالم خارج، چنین اتفاق هایی افتاده باشد؛ چه این که تاریخ، تجربه پذیر نیست، زیرا بیش از یک بار اتفاق نمی افتد و تنها برای برخی افراد قابل تجربه است. لذا چنین اموری از حوزه علم تجربی خارج است. معنای عینی بودن (objectivity) در علم، همین است. «عینی» معنایی جز «تجربه پذیر همگانی» ندارد. (1) طبق این نظر، مورخ بر اساس تعصبات، غرض ورزی ها، منافع شخصی، صنفی، حزبی یا گروهی، برخی از گزاره های تاریخ را گزینش می کند، کنار هم می چیند و آنها را مطابق میل خود، تحلیل و به جامعه عرضه می کند. از آن جا که ذهنیت حاکم بر مورخ، همواره مطابق واقع و عالم خارج نیست، پس آنچه او می نویسد، واقع نمایی ندارد و تنها نمایان گر