فلسفه تاریخ صفحه 93

پاسخ هایی به این پرسش داده شده است که ابتدا آنها را طرح و بررسی نموده و سرانجام به جمع بندی آنها می پردازیم.

3- طرح دیدگاه ها در باره پیش بینی در تاریخ

1. گاه گفته می شود که رمز توجیه واقعیت موجود و پیش بینی وقایع نامشهود، وجود قضایای کلی است. برای مثال، شما در کوچه در حال راه رفتن هستید، پسربچه ای گریه می کند. می پرسید: چرا گریه می کنی؟ می گوید: فلانی به من مشت زده است. و شما توجیه می شوید. علت توجیه، دو قضیه کلی است که در این جا نهفته است:

- هرکس مشت به بینی اش زده شود، احساس درد می کند؛

- همه کودکان در حال احساس درد، گریه می کنند.

پس نباید گمان کرد که این جا یک گزاره جزیی، توسط گزاره جزیی دیگر توجیه شده است، بلکه برای توجیه و یا پیش بینی گزاره جزیی، حداقل گزاره کلی لازم است. (1)

قضایای خارجیه به انسان قدرت پیش بینی نمی دهد، بر خلاف قضایای حقیقیه. برای مثال، در قضیه خارجیه «قتل من فی العسکر؛ هر کس در لشکرگاه بود، کشته شد»، در مورد زید که در لشگرگاه نبوده، قدرت پیش بینی نداریم و نمی توانیم بگوییم که هرگاه زید در لشکر بود، کشته می شد، چون ممکن بود تنها او زنده بماند.

اما اگر قضیه حقیقیه آوردیم و گفتیم: «قتل من کان رأسه منقطعا؛ هر کس که سرش قطع شده، کشته شده است»، در مورد زید می توانیم پیش بینی کنیم و بگوییم که اگر سر زید از تنش جدا شود، حتماً کشته خواهد شد.