- سخن ناشر 1
- اشاره 6
- مقدّمه 6
- تعریف معرفت و معرفت شناسی 7
- سوفیست و سوفسطاییان 8
- روش سوفسطاییان 10
- الف) شکّاکیت وجود شناختی 11
- مراتب شکّاکیت 11
- اشاره 11
- دیدگاه سوفسطاییان در باب هستی شناسی 11
- ب) شکّاکیت معرفت شناختی 11
- ج) شکّاکیت زبان شناختی 12
- اشاره 13
- پروتاگوراس 13
- کاپلستون و دیدگاه پروتاگوراس درباره مقیاس بودن انسان 14
- کاپلستون و دیدگاه پروتاگوراس درباره خدایان 17
- تئودور گمپرتس و دیدگاه پروتاگوراس در باب مقیاس بودن انسان 18
- تفسیر سخن پروتاگوراس درباره خدایان 22
- دیدگاه راسل درباره پروتاگوراس 24
- اشاره 25
- دیدگاه معرفت شناختی گرگیاس 25
- دیدگاه کاپلستون درباره معرفت شناسی گرگیاس 26
- دیدگاه گمپرتس درباره گرگیاس 27
- خاتمه 29
- اشاره 34
- مقدّمه 34
- جنبه ثبوتی معرفت از دیدگاه افلاطون 36
- جنبه سلبی معرفت از دیدگاه افلاطون 38
- اشاره 38
- 3. معرفت، «حکم حقیقی» یا «حکم صحیح» نیست 43
- 2. معرفت، حکم نیست 43
- 4. معرفت، حکم صحیح به علاوه یک «بیان» نیست 44
- نظریه یادآوری 47
- نتیجه گیری 47
- نظام هستی و معرفت 49
- تمثیل غار 52
- راه تحصیل معرفت (یک برنامه تربیتی) 53
- اشاره 53
- 1. به کارگیری عقل 53
- 4. نجوم (یا هندسه فضایی) 54
- 2. علم حساب 54
- 3. هندسه 54
- 6 . جدال عقلی یا دیالکتیک 55
- چیستی روش دیالکتیک 55
- نقد و بررسی اشکالات دیدگاه افلاطون 56
- نکته 64
- نتیجه گیری 65
- اشاره 66
- مقدّمه 66
- ادراک حسّی 67
- تناقض یا خطای حواس 69
- اشاره 69
- الف) چگونگی علم بر اشیای غیر محسوس 70
- ب) مفهوم (تصوّر مسبوق به احساس) 71
- ج) انفعالات (لذّت و الم) 72
- انتقاد اپیکوریان بر فلاسفه 74
- اپیکوریان و قداست زدایی از معرفت 75
- لذّت جویی اپیکوری 76
- اپیکور و نفس 77
- نتیجه گیری 78
- مقدّمه 80
- اشاره 80
- عصر یونانی مآبی 81
- اشاره 83
- مکتب رواقی 83
- رواقیان جزم گرا یا شکّاک؟ 85
- غایت معرفت 88
- مصادر معرفت 89
- مراتب معرفت 94
- معیار حقیقت 95
- نظریه رواقیان در باب کلّی 98
- نتیجه گیری 100
- مقدّمه 102
- اشاره 102
- جایگاه فلسفی فلوطین 103
- تأثیر فلوطین در اندیشه و تفکّر غرب 107
- فلوطین و فلسفه اسلامی 108
- خطوط کلّی فلسفه فلوطین 113
- اشاره 113
- الف) نقّادی از اسلاف و معاصران 116
- ب) هویّت و چیستی فلسفه فلوطین 118
- هستی حقیقی و اصیل 123
- اشاره 126
- نظریه فیض 126
- اهمیت و کارکرد نظر در نظریه فیض 129
- خودآگاهی اقانیم 133
- اهمیت و آثار وحدت عقل و هستی 136
- اهمیت معرفت 138
- الف) معرفت و امکان آن 139
- نگاهی به هندسه معرفتی فلوطین 139
- اشاره 139
- ب) تعریف معرفت از نظر فلوطین 140
- بنیاد معرفت شناسی فلوطین 145
- محدودیت عقل عملی و تفاوت آن با عقل نظری 146
- اختلاف افلاطون و فلوطین در اتّحاد عاقل و معقول 147
- ادراک عقلی، «فهم» 147
- ادراک حسّی 150
- نتیجه گیری 155
- مقدّمه 160
- اشاره 160
- 1. تعریف نفس از دیدگاه ارسطو و ابن سینا 161
- اشاره 161
- فرق تعریف ارسطو و ابن سینا 164
- 3. تعیین نوع جوهر نسبت به نفس 166
- 4. رابطه نفس و بدن 167
- اشاره 167
- الف) دیدگاه ارسطو درباره رابطه نفس و بدن 168
- بررسی دیدگاه ارسطو درباره رابطه نفس و بدن 169
- ب) دیدگاه ابن سینا درباره رابطه نفس و بدن 170
- 5. نفس و حقیقت آدمی 171
- بررسی دیدگاه ابن سینا درباره رابطه نفس و بدن 171
- 6 . نفس و صورت انسانی 172
- 7. حالات نفسانی 173
- 8 . اتحاد عاقل و معقول 175
- 9. علم نفس به خود 176
- 10. حسّ مشترک 177
- 11. بقا و جاودانگی نفس 178
- نتیجه گیری 181
- مقدّمه 182
- اشاره 182
- تقسیم منطق 185
- تعریف قضیه 187
- بسیط و مرکب 187
- اشاره 187
- حملیه و شرطیه 188
- تقسیم قضیه به اعتبار محمول 189
- تقسیم قضیه به اعتبار کمیت 190
- قضیه به اعتبار کمیت و کیفیت 191
- تقدّم سلب یا ایجاب 192
- اقسام حمل 193
- قضایای شرطیه 195
- تناقض 197
- عکس قضایا 198
- دو قضیه مطلقه 200
- نتیجه گیری 201
- اشاره 202
- مقدّمه 202
- اشاره 204
- 1. مطالعه ترجمه آثار افلاطونی 204
- اشاره 205
- افکار افلاطونی ابن سینا 205
- 3. برخورد با اسماعیلیان 205
- آفرینش عالم 206
- مبدأ هستی 211
- نفس 216
- عقل فعّال 221
- عشق و عرفان 223
- احوال عاشقان 227
- نتیجه گیری 228
- مقدّمه 230
- اشاره 230
- پرسشهای مورد بحث 231
- اشاره 232
- چیستی تصوّر و تصدیق 232
- دیدگاههای معروف درباره تصدیق 233
- دیدگاه معروف درباره تصوّر 234
- اشاره 234
- دیدگاه صدرالمتألهین درباره تصوّر و تصدیق 234
- تفسیرهایی از دیدگاه صدرالمتألهین درباره تصدیق 238
- تبیین و تفسیر نگارنده از کلام ملاصدرا در باب تصدیق 239
- معنای حکم 239
- منشأ پیدایش ادراکات اوّلیه بشر 249
- منشأ پیدایش تصوّر و تصدیق 249
- نتیجه گیری 267
- علوم قرآن و حدیث 281
- فلسفه و کلام اسلامی 282
- فقه و حقوق 282
- زبان و ادبیات عرب 283
- منشورات دیگر 283
سخن ناشر
برای هر انسانی، پرسشهایی وجود دارد که پاسخ بدانها ضروری است، اما پیش از پاسخ به هر پرسشی و بررسی مسائل هر یک از شاخه های معرفتی، پرسشهای اساسی تری مطرح است که بدون پاسخ به آنها هیچ مسئله معرفتی قابل بررسی نبوده، به هیچ سؤالی پاسخ داده نخواهد شد و آن پرسشها درباره خود معرفت شناسی و توانایی ذهن انسان نسبت به شناخت اشیا پدید آمده است.
چنین پرسشهایی از قدیم الایام برای اندیشمندان مطرح بوده و در جست وجوی پاسخ بدانها برآمده اند.
به گواهی تاریخ، نخستین کسانی که این پرسشها را مطرح نموده و پاسخ منفی بدانها داده اند، سوفسطاییان یونان باستان بوده اند. سپس سؤالهای مزبور در طی قرون و اعصار متمادی رشد کرده و حجم آن افزون گشته است و در قرن حاضر، به صورت علمی مستقل با عنوان «معرفت شناسی» مطرح گردیده است.
کتاب حاضر که به خامه پژوهشگران گروه فلسفه و کلام اسلامی مرکز پژوهش دانشگاه علوم اسلامی رضوی به رشته تحریر درآمده است، گزارش تحلیلی دیدگاه اندیشمندان یونان باستان و مباحث تطبیقی دیدگاه برخی فیلسوفان غربی با فلاسفه اسلامی در این زمینه (معرفت شناسی) است.