- سخن ناشر 1
- اشاره 6
- مقدّمه 6
- تعریف معرفت و معرفت شناسی 7
- سوفیست و سوفسطاییان 8
- روش سوفسطاییان 10
- الف) شکّاکیت وجود شناختی 11
- مراتب شکّاکیت 11
- اشاره 11
- ب) شکّاکیت معرفت شناختی 11
- دیدگاه سوفسطاییان در باب هستی شناسی 11
- ج) شکّاکیت زبان شناختی 12
- پروتاگوراس 13
- اشاره 13
- کاپلستون و دیدگاه پروتاگوراس درباره مقیاس بودن انسان 14
- کاپلستون و دیدگاه پروتاگوراس درباره خدایان 17
- تئودور گمپرتس و دیدگاه پروتاگوراس در باب مقیاس بودن انسان 18
- تفسیر سخن پروتاگوراس درباره خدایان 22
- دیدگاه راسل درباره پروتاگوراس 24
- اشاره 25
- دیدگاه معرفت شناختی گرگیاس 25
- دیدگاه کاپلستون درباره معرفت شناسی گرگیاس 26
- دیدگاه گمپرتس درباره گرگیاس 27
- خاتمه 29
- اشاره 34
- مقدّمه 34
- جنبه ثبوتی معرفت از دیدگاه افلاطون 36
- جنبه سلبی معرفت از دیدگاه افلاطون 38
- اشاره 38
- 3. معرفت، «حکم حقیقی» یا «حکم صحیح» نیست 43
- 2. معرفت، حکم نیست 43
- 4. معرفت، حکم صحیح به علاوه یک «بیان» نیست 44
- نظریه یادآوری 47
- نتیجه گیری 47
- نظام هستی و معرفت 49
- تمثیل غار 52
- 1. به کارگیری عقل 53
- اشاره 53
- راه تحصیل معرفت (یک برنامه تربیتی) 53
- 2. علم حساب 54
- 4. نجوم (یا هندسه فضایی) 54
- 3. هندسه 54
- چیستی روش دیالکتیک 55
- 6 . جدال عقلی یا دیالکتیک 55
- نقد و بررسی اشکالات دیدگاه افلاطون 56
- نکته 64
- نتیجه گیری 65
- اشاره 66
- مقدّمه 66
- ادراک حسّی 67
- تناقض یا خطای حواس 69
- اشاره 69
- الف) چگونگی علم بر اشیای غیر محسوس 70
- ب) مفهوم (تصوّر مسبوق به احساس) 71
- ج) انفعالات (لذّت و الم) 72
- انتقاد اپیکوریان بر فلاسفه 74
- اپیکوریان و قداست زدایی از معرفت 75
- لذّت جویی اپیکوری 76
- اپیکور و نفس 77
- نتیجه گیری 78
- مقدّمه 80
- اشاره 80
- عصر یونانی مآبی 81
- اشاره 83
- مکتب رواقی 83
- رواقیان جزم گرا یا شکّاک؟ 85
- غایت معرفت 88
- مصادر معرفت 89
- مراتب معرفت 94
- معیار حقیقت 95
- نظریه رواقیان در باب کلّی 98
- نتیجه گیری 100
- مقدّمه 102
- اشاره 102
- جایگاه فلسفی فلوطین 103
- تأثیر فلوطین در اندیشه و تفکّر غرب 107
- فلوطین و فلسفه اسلامی 108
- خطوط کلّی فلسفه فلوطین 113
- اشاره 113
- الف) نقّادی از اسلاف و معاصران 116
- ب) هویّت و چیستی فلسفه فلوطین 118
- هستی حقیقی و اصیل 123
- اشاره 126
- نظریه فیض 126
- اهمیت و کارکرد نظر در نظریه فیض 129
- خودآگاهی اقانیم 133
- اهمیت و آثار وحدت عقل و هستی 136
- اهمیت معرفت 138
- الف) معرفت و امکان آن 139
- نگاهی به هندسه معرفتی فلوطین 139
- اشاره 139
- ب) تعریف معرفت از نظر فلوطین 140
- بنیاد معرفت شناسی فلوطین 145
- محدودیت عقل عملی و تفاوت آن با عقل نظری 146
- ادراک عقلی، «فهم» 147
- اختلاف افلاطون و فلوطین در اتّحاد عاقل و معقول 147
- ادراک حسّی 150
- نتیجه گیری 155
- مقدّمه 160
- اشاره 160
- 1. تعریف نفس از دیدگاه ارسطو و ابن سینا 161
- اشاره 161
- فرق تعریف ارسطو و ابن سینا 164
- 3. تعیین نوع جوهر نسبت به نفس 166
- 4. رابطه نفس و بدن 167
- اشاره 167
- الف) دیدگاه ارسطو درباره رابطه نفس و بدن 168
- بررسی دیدگاه ارسطو درباره رابطه نفس و بدن 169
- ب) دیدگاه ابن سینا درباره رابطه نفس و بدن 170
- بررسی دیدگاه ابن سینا درباره رابطه نفس و بدن 171
- 5. نفس و حقیقت آدمی 171
- 6 . نفس و صورت انسانی 172
- 7. حالات نفسانی 173
- 8 . اتحاد عاقل و معقول 175
- 9. علم نفس به خود 176
- 10. حسّ مشترک 177
- 11. بقا و جاودانگی نفس 178
- نتیجه گیری 181
- مقدّمه 182
- اشاره 182
- تقسیم منطق 185
- تعریف قضیه 187
- بسیط و مرکب 187
- اشاره 187
- حملیه و شرطیه 188
- تقسیم قضیه به اعتبار محمول 189
- تقسیم قضیه به اعتبار کمیت 190
- قضیه به اعتبار کمیت و کیفیت 191
- تقدّم سلب یا ایجاب 192
- اقسام حمل 193
- قضایای شرطیه 195
- تناقض 197
- عکس قضایا 198
- دو قضیه مطلقه 200
- نتیجه گیری 201
- اشاره 202
- مقدّمه 202
- اشاره 204
- 1. مطالعه ترجمه آثار افلاطونی 204
- افکار افلاطونی ابن سینا 205
- اشاره 205
- 3. برخورد با اسماعیلیان 205
- آفرینش عالم 206
- مبدأ هستی 211
- نفس 216
- عقل فعّال 221
- عشق و عرفان 223
- احوال عاشقان 227
- نتیجه گیری 228
- اشاره 230
- مقدّمه 230
- پرسشهای مورد بحث 231
- چیستی تصوّر و تصدیق 232
- اشاره 232
- دیدگاههای معروف درباره تصدیق 233
- دیدگاه معروف درباره تصوّر 234
- دیدگاه صدرالمتألهین درباره تصوّر و تصدیق 234
- اشاره 234
- تفسیرهایی از دیدگاه صدرالمتألهین درباره تصدیق 238
- تبیین و تفسیر نگارنده از کلام ملاصدرا در باب تصدیق 239
- معنای حکم 239
- منشأ پیدایش ادراکات اوّلیه بشر 249
- منشأ پیدایش تصوّر و تصدیق 249
- نتیجه گیری 267
- علوم قرآن و حدیث 281
- فلسفه و کلام اسلامی 282
- فقه و حقوق 282
- زبان و ادبیات عرب 283
- منشورات دیگر 283
تصوّر و تصدیق؛ نقد و بررسی دیدگاه صدرالمتألهین
اشاره
محمداسحاق عارفی
مقدّمه
منطق و تفکّر، فصل ممیز انسان و تشکیل دهنده حقیقت و هویت اوست. تفکّر، انتقال نفس از معلومات برای رسیدن به مجهولات است و این انتقال، تنها از طریق معلومات تصوّری و تصدیقی امکان پذیر است؛ بنابراین، اگر آدمی فاقد معلومات تصوّری و تصدیقی باشد، حرکت در جهت کشف مجهولات برای او ممکن نخواهد بود.
برقراری ارتباط میان انسان با جهان خارج، تنها در سایه تصوّر و تصدیق امکان پذیر است. اگر علومِ تصوّری و تصدیقی نباشد، انسان با محیط اطراف و ماورای خود بیگانه می ماند و هیچ گونه تحقیق و پژوهشی نیز برای شناسایی آن انجام نمی دهد؛ چراکه در سایه همین علوم، نفس انسان از یک وجود طبیعی جزئی به یک جهان عقلانی و مساوی با جهان هستی، مبدّل می شود؛ زیرا افزایش پدیده های تصوّری و تصدیقی، افزایشی کیفی و عرضی است که بر جوهر نفس عارض می گردد، اما این عوارض و کیفیات نفسانیه باید به تحرّکات بنیادینِ جوهری منتهی شود و نشانه حتمی یک تحوّل و تکامل در ذات باشد؛ چرا که هر امر عرضی،