مجموعه مقالات معرفت شناسی صفحه 29

زنون و ملیسوس، این دیدگاه را به چشم حقارت نگاه می کردند. گرگیاس با این سخن و استدالهایش، بر آن شده است تا پیامدهای باطل نظریه الئائیان را به رخ آنان بکشد و از این طریق، از استاد خود دفاع کرده باشد.(1)

گمپرتس برای این برداشت از سخن گرگیاس دو دلیل دارد؛ یکی فعالیّتهای سیاسی - اجتماعی و فرهنگی او و دیگری، کتابی از آثار گرگیاس درباره فضائل زن و مرد؛ زیرا کسی که به نمایندگی از مردم سیسیل برای جذب کمک آتنیها برگزیده می شود، در باب فضیلت، قلم فرسایی می کند و فضائل خاصّ زن و مرد را بازگو می سازد،(2) چگونه می تواند نسبت به حقیقت و شناخت شکّاک باشد.

تا حال، دو دیدگاه مخالف درباره موضع معرفت شناختی پروتاگوراس و گرگیاس، به عنوان دو نماد برجسته سوفسطاییان بیان شد. اکنون به نتیجه گیری از این دو دیدگاه می پردازیم.

خاتمه

حال با توجّه به آنچه گذشت، آیا باید پروتاگوراس و گرگیاس را شکّاک و نسبی انگار بدانیم یا خیر؟ در این زمینه، مشکلاتی را در پیش رو داریم. یک مشکل این است که از این دو نماینده تفکّر سوفسطاییگری، سخنان اندکی با معانی مخالف در دست است. با وجود این احتمالات ضدّ و نقیض که از یک طرف، آنها را نسبی انگار محض یا منکر شناخت و معرفت معرفی می کند و از طرف دیگر، آنان را از طرفداران معرفت حسّی و مخالفان هراکلیتوس و زنون به شمار می آورد، چاره ای نیست جز آنکه به ترجمه افکار آنان در سخنان کسانی که به آنها نزدیک ترند، رجوع کنیم؛ به سخنان کسی همچون سقراط که افلاطون سخنگوی اوست.

مشکل دیگر این است که ترجمه سقراط نیز از آنچه بازگو می کند، یکسان نیست. همان طور که دیدیم، تقریر سوفیست در رساله پروتاگوراس افلاطون کاملاً با آنچه در رساله های تئتتوس و سوفیست و گرگیاس وجود دارد، متفاوت است. در رساله نخست،