مجموعه مقالات معرفت شناسی صفحه 6

معرفت شناسی از دیدگاه سوفسطاییان

اشاره

جواد رقوی

مقدّمه

دیدگاههای گوناگون درباره تعیین اصل نهایی اشیا (چیزها) و جهان، نوعی سردرگمی و بی اعتباری در فلسفه را باعث شده بود و سالیان متمادی، فیلسوفان دیدگاههای یکدیگر را ردّ و نقض می کردند، بدون اینکه دلیل قاطعی در اثبات دیدگاه خود و ابطال مدّعیات دیگر اقامه کنند. برای رهایی از این حالتِ رکود، تحوّلی بزرگ لازم بود. این تحوّل که نقطه عطفی در تاریخ فلسفه به شمار می رود، سؤالی بود که از سوی سوفسطاییان مطرح شد؛ «چه کسی و چگونه می خواهد بشناسد؟». سؤال دیگر اینکه حال که به دنبال شناخت و تعیین اصل نهایی اشیا و جهان هستیم، آیا اصلاً شناخت امکان دارد یا خیر؟

طرح این سؤال، چرخشی مهم در توجّه از عالم طبیعت و جهان خارج به عالم جان و فاعل شناخت بود. البته پیش از آن، سؤال به صورت جزئی تر مطرح شده بود، لکن پاسخ آن مثبت بود؛ هرچند امکان معرفت از طریق عقلِ تنها و یا شهود، امری مفروغ عنه تلقّی می شد.

اگرچه هراکلیتوس(1) و پارمنیدس(2) در تغییر و ثبوت عالم اختلاف داشتند، بالاتفاق پاسخ