مجموعه مقالات معرفت شناسی صفحه 67

دست یافتنی می دانست یا خیر؟ در صورت مثبت بودن پاسخ، معرفت از چه طریق به دست می آید و شرایط آن چیست؟ و... . نوشتار حاضر کنکاشی است در معرفت شناسی از دیدگاه اپیکور.

ادراک حسّی

حس از اهمّ ابزارهای وصول به واقعیت در دیدگاه اپیکور است. این گونه از ادراک، به جهت وضوح در واقع نمایی، به معیار نیاز ندارد؛ از این رو، داده های حسّی، مطابق با واقع است.(1)

در نظر اپیکور، این ادراک، زمانی محقّق می شود که تصاویر به اندامهای حسّی وارد شود. درک حاصل از این فرایند، همیشه مقرون به حقیقت است، البته بعضی از ادراکها، دقیق و بعضی دیگر، دقیق تر است. ادراک حاصل از دریافت تصاویر از اندامهای حسّی نسبت به ادراکهای حاصل از دریافت تصاویر از ناحیه منافذ دقیق تر است.(2)

با احساس، به اشیای محسوس پی می بریم، همان سان که هستند، نه به شکلی دیگر. با احساس چیزی را درمی یابیم که قبلاً آن را درنمی یافتیم و این، یعنی افزایش معلومات. اما سؤال این است که چه دلیلی وجود دارد که یافته های ما از طریق احساس، مخدوش و نامطمئن جلوه کند. ما چیزی را حس می کنیم و قلب ما مطمئن می شود که مجهولی بر او مکشوف گشته است. آیا راهی برای ایجاد خلل در این اطمینان وجود دارد؟ پاسخ منفی است. اگر احساس، واقع نمایی می کند و قابل اعتماد است، دلیل بر استثنای بعضی در این واقع نمایی وجود ندارد؛ بنابراین، در این واقع نمایی، همه حواس مشترک اند. چیچرو(3) (کیکرو/ سیسرُن) در این باره می گوید: «اگر احساس را غلط بدانیم، به منزله این است که بر آن باشیم که هیچ چیز نمی تواند ادراک شود».(4)

1- . امیل بریه، تاریخ فلسفه، ترجمه علیمراد داودی، ج2 ص95.
2- . فردریک کاپلستون، تاریخ فلسفه: یونان و روم، ترجمه سیدجلال الدین مجتبوی، ج1، ص462.
3- . Cicero.
4- . امیل بریه، تاریخ فلسفه، ترجمه علیمراد داودی، ج2 ص96.