مجموعه مقالات معرفت شناسی صفحه 80

معرفت شناسی از منظر رواقیان

اشاره

محمد وحیدیان و محمداسحاق عارفی

مقدّمه

آدمی در آغاز تفکّر فلسفی خویش، در پی کشف واقعیتهای هستی و برگرفتن حجاب از طبیعت اشیا بوده است تا به گوهر آنها معرفت یابد و از علّی العلل مواد آگاه گردد. در این مسیر، هر روز، عنصری از عناصر به عنوان مادّی المواد معرّفی می شد، اما پس از روشن شدن ضرورت فلسفه برای هستی شناسی، پرسشهای آدمی تغییر کرد و جهتِ دیگری به خود گرفت. اگر در آغاز، پرسشها درباره طبیعت بود، اکنون آن پرسشها خود انسان را نشانه گرفته است و ممکن است تمام آنچه در گذشته به دست آمده است، مُهر تأیید یا ابطال زند. برخی از مهم ترین این پرسشها به صورت زیر طرح شدنی است:

1. آیا عقل انسان می تواند به واقعیات و حقایق، آن گونه که هست، دست یابد، یا در برابر فهم بشر، مشکلاتی وجود دارد که نمی تواند به همه حقایق یا بخش عمده ای از آن راه یابد؟

2. میزان کارایی عقل و حسّ بشر چه اندازه است؟

3. ابزار یا ابزارهای کارآمد فهم چیست؟

4. علوم در چه صورتی مطابق با واقع است و معیار سنجش فهم بشر چیست؟