فراتر از عرفان : خداشناسی فلسفی و عرفانی از نگاه وحی و عرفان صفحه 142

...لا إیّاه وحّد من اکتنهه، ولا حقیقته أصاب من مثّله، ولا به صدّق من نهّاه ولا صمد صمده من أشار إلیه، ولا إیّاه عنی من شبّهه، ولا له تذلّل من بعّضه، ولا إیّاه أراد من توهّمه.(1)

...آنکه به جستجوی کنه وجود او پردازد از توحید او دور افتاده است، و آن که او را به مثال شناسد به حقیقت شناخت او نرسیده است، و هر کس او را در اندازه آورد ایمان به او نیاورده است، و آنکه ذات او را در نظر آورد یکتایی و صمدانیت و نظیر نداشتن او را از نظر دور داشته است، هر کس او را شبیه و هم سنخ خلق داند او را قصد نکرده است، و هر کس او را دارای جزء بداند عظمت او را از میان برده است، و هر کس او را در توهّم آورد او را اراده نکرده است.

ادعای اهل فلسفه در مورد معرفت کنه ذات خداوند

فلسفه ادعا می کند کنه وجود غیرقابل شناخت خداوند را شناخته، و دانسته است که خدا چیزی جز "حقیقت وجود" نبوده، و حقیقت وجود نیز چیزی جز کلّ موجودات و واقعیات جهان هستی نمی باشد، چنانکه ملاصدرا می گوید:

توحید عرشی: إعلم أنّ ذاته تعالی حقیقه الوجود بلا حدّ، وحقیقه الوجود لا یشوبه عدم، فلابدّ أن یکون بها وجود کلّ الأشیاء وأن یکون هو وجود الأشیاء کلّها إذ لو کانت تلک الذات وجود الشیء بعینه أو الأشیاء بأعیانها ولم تکن وجوداً لشیء آخر أو لأشیاء أخری لم تکن حقیقه الوجود، فإذن لمّا کان واجب الوجود محض حقیقه الوجود الصرف الذی لا أتمّ منه فلا خارج عنه إلّا النقائص العدمیّه والأعدام، فهو کلّ الذوات ولا یشذّ عنه شیء من الموجودات من حیث کونه موجوداً بل من حیث کونه ناقصاً أو معدوماً.(2)