فراتر از عرفان : خداشناسی فلسفی و عرفانی از نگاه وحی و عرفان صفحه 196

ولا کیفیّه، ولا نهایه، ولا تصاریف.(1)

داشتن کیفیت، مخصوص مخلوق کیفیت دار است، پس پروردگار مارا نه شبیهی است و نه ضدی و نه همانندی و نه کیفیتی و نه نهایتی و نه دگرگونی وتغیر وتبدلی.

امام صادق علیه السلام می فرمایند:

وإنّما الکیف بکیفیّه المخلوق؛ لأنّه الأول، لا بدء له، ولا شبه، ولا مثل، ولا ضدّ، ولا ندّ.(2)

همانا کیفیت، جز به کیفیت مخلوق محقّق نگردد؛ چرا که خداوند "اول" است نه ابتدایی دارد، و نه او را شبه و مانند و ضدی باشد.

جز خداوند متعال همه چیز جسم است و جسمانی

ماسوای خداوند تعالی جز جسم به معنای عام آن _ که شامل همه چیزهای قابل وجود و متحقّق در اجزا و مقدار است _ نمی باشد.

امام صادق علیه السلام می فرمایند:

لأنّ کلّ شیء جری فیه أثر ترکیب لَجسمٌ.(3)

هر چیز که در آن اثر ترکیب جاری باشد جسم می باشد.

و لذا در مقام تنزیه خداوند متعال از داشتن اشباه و امثال، و برای جدا کردن خالق از همه ما سوای او کافی است تنها از او سلب صورت و جسمیت شود، چنانکه امام هادی علیه السلام می فرمایند:

1- . احتجاج، 442 _ 443؛ بحار الأنوار، 4 / 153.
2- . بحار الأنوار، 3 / 193.
3- . بحار الأنوار، 3 / 154.