فراتر از عرفان : خداشناسی فلسفی و عرفانی از نگاه وحی و عرفان صفحه 205

خداوندی که نزاده و زاده نشده است.

و امام کاظم علیه السلام می فرمایند:

الحمد للّه الذی کان إذ لم یکن شیء غیره وکوّن الأشیاء فکانت کما کوّنها.(1)

سپاس خداوندی را که وجود داشت آنگاه که هیچ چیز غیر او نبود، و اشیاء را آفرید پس همانگونه که او ایجادشان فرمود موجود شدند.

کلمات اهل فلسفه پیرامون عالم مجردات

"نهایه الحکمه" برای اثبات عالم مجردات و عقول می نویسد:

قد تحقّق فی مباحث العلّه والمعلول أنّ الواحد لا یصدر عنه إلّا الواحد ولمّا کان الواجب تعالی واحداً بسیطاً من کلّ وجه، لا تتسرّب إلیه جهه کثره لا عقلیّه ولا خارجیّه واجداً لکلّ کمال وجودیّ وجداناً تفصیلیّاً فی عین الإجمال لا یفیض إلّا وجوداً واحداً بسیطاً له کلّ کمال وجودیّ لمکان المسانخه بین العلّه والمعلول، له الفعلیّه التامّه من کلّ جهه والتنزّه عن القوّه والاستعداد.

غیر أنّه وجود ظلیّ للوجود الواجبیّ، فقیر إلیه متقوّم به غیر مستقل دونه فیلزمه النقص الذاتیّ والمحدودیّه الإمکانیّه التی تتعیّن بها مرتبتها فی الوجود و یلزمها الماهیّه الإمکانیّه. والموجود الذی هذه صفتها عقل مجرّد ذاتاً وفعلاً، متأخّر الوجود عن الواجب تعالی من غیر واسطه متقدّم فی مرتبه الوجود علی سائر المراتب.(2)

در مباحث علّت و معلول ثابت شد که از واحد جز واحد پدید نیاید، و چون واجب تعالی از هر جهت واحد و بسیط است و هیچ گونه کثرت عقلی و خارجی را به او راه نباشد، و هر کمال وجودی را به طور تفصیل در عین اجمال آن دارا می باشد، جز وجود واحدی را ترشّح نکند، که آن واحد دوم نیز به علّت وجوب شباهت و همانندی علّت و معلول دارای