فراتر از عرفان : خداشناسی فلسفی و عرفانی از نگاه وحی و عرفان صفحه 244

فصل هفتم: دیدن خداوند! هرگز!

اشاره

اندیشه بشری و فلسفه و عرفان، ذات متعالی خداوند را متجلّی به جلوه های مخلوقات، و متلبّس به لباس اعیان ممکنات می داند. چنانکه پیروان مکتب خلفای غیر معصوم نیز ذات او جل و علا را قابل رؤیت و مشاهده می دانند. حضرت رضا علیه السلام در رد ایشان می فرمایند:

إنّ اللّه تبارک وتعالی لا یوصف بمکان، ولا یدرک بالأبصار والأوهام.(1)

همانا خداوند به داشتن مکان وصف نمی شود، و با چشم ها و اوهام ادراک نمی گردد.

و در تفسیر این آیه: <کَلَّا إِنَّهُمْ عَنْ رَبِّهِمْ یَوْمَئِذٍ لَمَحْجُوبُون >: "هرگز، ایشان امروز از دیدار پروردگارشان محرومند" می فرمایند:

إنّ اللّه تعالی لا یوصف بمکان یحلّ فیه فیحجب عنه فیه عباده، ولکنّه یعنی أنّهم عن ثواب ربّهم لمحجوبون.(2)

خداوند تعالی به مکان در نمی آید، که در نتیجه از چشم بندگانش در حجاب رود، ولکن منظور این است که ایشان از ثواب و پاداش

1- . التوحید، 118؛ عیون اخبار الرضا علیه السلام ، 1 / 116؛ بحار الانوار 4 / 4.
2- . التوحید، 162؛ عیون اخبار الرضا علیه السلام ، 1 / 125؛ بحار الانوار 3 / 318.