فراتر از عرفان : خداشناسی فلسفی و عرفانی از نگاه وحی و عرفان صفحه 276

اینک پس از بیان برخی عبارات و نصوص فلسفه و عرفان، بحث اصالت وجود و معنای آن را ادامه می دهیم:

معنای حقیقی اصالت وجود (3)

برخی اهل بحث در مورد معنای اصالت وجود فلسفی چنین تصوری دارند:

هر موجود واقعی و عینی، در تحلیل عقلی _ نه در خارج _ مرکب از وجود است و ماهیت. از این دو، تنها یکی دارای واقعیت عینی است و دیگری به تبع یا به عرض اولی(1) موجود است.

حال باید دید آیا اشیای خارجی و واقعیات عینی، مصداق بالذات وجودند و صدق عنوان ماهیت بر آن ها به عرض وجود است، یا بر عکس هر چیزی به طور بالذات مصداقِ ماهیت است، و مصداق وجود بودن آن به تبع و عرض ماهیت می باشد.(2)

و میافزایند:

واقعیات و موجودات عینی نمیتوانند بالذات هم مصداق وجود باشند و هم مصداق ماهیت، وگرنه لازم میآید که یک چیز دو چیز باشد.

نیز نمیشود که اشیای واقعی مصداق بالذات و بلاواسطه ماهیت باشند، زیرا ماهیت به خودی خود نه موجود است و نه معدوم (الماهیّه من حیث هی لیست إلّا هی، لا موجوده ولا معدومه) بنابر این اصالت از آن وجود است نه ماهیت.

این سخنان نادرست است زیرا: