فراتر از عرفان : خداشناسی فلسفی و عرفانی از نگاه وحی و عرفان صفحه 315

کردن نمی دانستند.

3 . منظور از عینیت ماهیت، در این بحث همان واقعیت و هویت خارجی اشیاء مانند خدا و انسان و درخت و کوه و دریا است که دارای آثار واقعی می­باشند، و اگر ملاصدرا و اتباع وی توجه شایسته به این معنا داشتند و خیال نمی کردند که محل بحث، ماهیت من حیث هی است _ که صرفاً امری عقلی است نه خارجی _، هرگز ماهیت را امری اعتباری و غیر واقعی نمی دانستند.

4 . استعمال وجود، برای اشاره به واقعیت خارجی، استعمالی در غیر محل نزاع، بلکه استعمالی مجازی است، و در این صورت البته وجود و ماهیت یک چیزند نه دو چیز، و از هر جهت یک حکم دارند نه دو حکم. لذا در این فرض سخن از اصالت یکی و عدم اصالت دیگری کاملا بی­اساس است، کما اینکه سخن از اولا و بالذت بودن یکی، و ثانیا و بالعرض بودن دیگری، خروج از محل نزاع، و بحثی بی فایده، و نزاعی لفظی و بحثی لغوی است.

نگاهی به ادله اصالت وجود

آموزش فلسفه می نویسد:

آیا واقعیت عینی اصالتاً در ازاء مفهوم ماهوی قرار می گیرد و بالعرض، مفهوم وجود بر آن حمل می شود یا بر عکس، اصالتاً در ازاء مفهوم وجود قرار می گیرد و بالعرض مفهوم ماهوی بر آن حمل می گردد؟ و به دیگر سخن: آیا واقعیت عینی، مصداق بالذات ماهیت است یا وجود؟(1)

پاسخ واضح است زیرا واقعیت عینی، از حیث وصف