فراتر از عرفان : خداشناسی فلسفی و عرفانی از نگاه وحی و عرفان صفحه 317

ماهیت نه مانند سکنجبین است که مرکب از سرکه و انگبین خارجی باشد، و نه مانند آب و مایع بودن است که یکی جوهر و دیگری عرض خارجی باشد، بلکه وجوب و امکان و وجود و عدم و.. اوصاف و احکام عقلی برای هویات عینی است، لذا اساس عقیده اصالت وجود، اوهن از بیت عنکبوت است.

مبنای بحث اصالت یا اعتباریت وجود و ماهیت

برخی مدعی اند که عقیده "اصالت وجود" و عقیده "وحدت وجود" دو چیزند، و "اصالت وجود" مقدمه ای است که به کمک مقدماتی دیگر به عقیده "وحدت وجود" می انجامد.

چنان که گفته اند:

صدر المتالهین برهان دیگری را اقامه فرموده... و بیان آن از سه مقدمه تشکیل می یابد. 1) اصالت وجود و اعتباری بودن ماهیت...2) مراتب داشتن وجود... 3) ملاک نیاز معلول به علت همان ربطی بودن و تعلقی بودن وجود آن نسبت به علت.(1)

این عقیده اشتباه است و اگر در معنای "اصالت وجود" فلسفی به خوبی تأمل شود کاملا روشن می شود که عقیده اصالت وجود فلسفی بدون نیاز به هیچ مقدمه دیگری عینا همان وحدت وجود و انکار وجود خالق متعال است.

کتاب مزبور می افزاید:

با توجه به این مقدمات می توان برهان صدیقین را بر اساس مشرب صدر المتالهین به این صورت تقریر کرد.