فراتر از عرفان : خداشناسی فلسفی و عرفانی از نگاه وحی و عرفان صفحه 340

فصل نهم: فلسفه و عرفان حدوث عالم را نمی پذیرد

اشاره

در پندار اهل فلسفه و عرفان آفرینش اشیاء بدون ماده پیشین مطلقاً محال است، ایشان امکان وجود هر چیز را مشروط به وجود اصل و سابقه وجودی آن می دانند، و وجود عالم را ازلی و قدیم و متعاصر با وجود خداوند، بلکه عین ذات او می شمارند، و اعتقاد به حدوث عالم و دارای ابتدا بودن وجود آن را نادرست می انگارند.

"ملا صدرا" می گوید:

إنّ العقول المفارقه خارجه عن الحکم بالحدوث لکونها ملحقه بالصقع الربوبیّ لغلبه أحکام الوجود علیها، فکأنّها موجوده بوجوده تعالی لا بإیجاده. وما سوی العقول من النفوس والأجسام وما یعرضها حادثه بالحدوث الطبیعیّ _ أی الزمانیّ _.(1)

عقولِ مفارق (موجودات مجرد) از حکم حدوث خارج می باشند، زیرا آنها ملحق به دامنه وجود ربوبی اند و احکام وجود بر آنها غالب است، گویا به وجود خداوند تعالی موجودند نه به ایجاد و آفرینش او. و ما سوای عقول، یعنی نفوس و اجسام و آنچه بر اجسام عارض می شود دارای حدوث طبیعی _ یعنی زمانی _ می باشند.

توجه کنید که منظور ملاصدرا در این گفتار خویش، از