فراتر از عرفان : خداشناسی فلسفی و عرفانی از نگاه وحی و عرفان صفحه 467

فصل شانزدهم: اعتقاد به بدا، نشان اهل توحید

اشاره

گر چه اعتقاد به بدا از اساسی ترین ارکان معارف آسمانی می باشد به گونه ای که انکار آن در ارتباط مستقیم با انکار قدرت مطلقه خداوند متعال است، اما حقیقت بدا نزد اکثر اهل اسلام ارزش و معنای واقعی خود را از دست داده، و مورد انکار پیروان مکتب خلفای غیر معصوم _ اهل سنت _ قرار گرفته است.

فلسفه نیز به اقتضای اعتقاد خود به کلیت جبر علی و معلولی گزیری از انکار بدا و یا تأویل آن به وجوه نادرست ندارد.

حضرت رضا علیه السلام در مجلس مأمون خلیفه غاصب عباسی، با سلیمان مروزی که فیلسوف نامی خراسان در آن زمان بود، پیرامون مسأله بدا بیاناتی داشته و به ارشاد او پرداخته اند. امام علیه السلام در این باره می فرمایند:

وما أنکرت من البداء یا سلیمان، والله یقول: <أَ وَ لا یَذْکُرُ الْإِنْسانُ أَنَّا خَلَقْناهُ مِنْ قَبْلُ وَ لَمْ یَکُ شَیْئا> ویقول عزّ وجلّ: <وَ هُوَ الَّذی یَبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ یُعیدُه> ویقول: <بَدیعُ السَّماواتِ وَ الْأَرْض > ویقول عزّ وجلّ: <یَزیدُ فِی الْخَلْقِ ما یَشاء> ویقول: <بدء خلق الإنسان من طین> ویقول عزّ وجلّ: <وَ آخَرُونَ مُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللَّهِ إِمَّا یُعَذِّبُهُمْ وَ إِمَّا یَتُوبُ عَلَیْهِمْ>... قال سلیمان: هل رویت فیه شیئاً عن آبائک؟ قال: نعم، رویت عن أبی عبد الله علیه السلام أنّه قال: إنّ لله عزّ وجلّ علمین: علماً مخزوناً مکنوناً لا