فراتر از عرفان : خداشناسی فلسفی و عرفانی از نگاه وحی و عرفان صفحه 491

امام باقر علیه السلام می فرمایند:

«إنّ الله تعالی خلو من خلقه وخلقه خلو منه، وکلّ ما وقع علیه اسم شیء فهو مخلوق ما خلا الله عز ّ وجلّ».(1)

«خداوند تعالی از خلق خود خالی و خلق او نیز از او خالیند، و هر چیزی که اسم شیء بر او واقع شود مخلوق است مگر خداوند عز وجل.

امام رضا علیه السلام می فرمایند:

«کلّ ما یوجد فی الخلق لا یوجد فی خالقه، وکلّ ما یمکن فیه یمتنع فی صانعه».(2)

«هر چه در خلق باشد در خالق آن نیست، و هر چه در مخلوق ممکن باشد در آفریننده آن محال است».

خداوند مجموعه تمامی اشیاء است یا خالق فراتر از آنها؟!

بر اساس توحید عقل و قرآن و اهل بیت؟عهم؟، قطعا خداوند متعال خالق اشیاء است نه مجموعه اشیاء، اما کتاب "نهایه الحکمه"، وجود باری تعالی را عین وجود هر شیء به علاوه اشیای دیگر می شمارد نه خالق فراتر از آنها و می گوید:

«إنّ العلّه تمام وجود معلولها... أن تمام الشیء هو الشیء وما یفضل علیه» .(3)

«علت، تمام وجود معلول است... و تمام شیء، خود آن شیء است و بیشتر از آن».