فراتر از عرفان : خداشناسی فلسفی و عرفانی از نگاه وحی و عرفان صفحه 496

رقیقت! مینامند و التفات ندارند که این معنایی که ساخته و پرداخته اند و آن را تشکیک و حمل حقیقت و رقیقت نامیده اند نفس معنای جزء و کل است نه چیز دیگر:

«الوجودات الإمکانیّه کائنه ما کانت... محاطه له بمعنی ما لیس بخارج».(1)

«وجودهای امکانی هر چه باشند... محاط خدایند یعنی از او بیرون نیستند».

«إنّ الموجود الرابط... هو موجود فی غیره... بمعنی ما لیس بخارج... لا بمعنی الجزئیّه والترکب... وهو نوع من حمل الحقیقه والرقیقه».(2)

«همانا موجود رابط... در غیر خود موجود است... به این معناکه خارج از آن نیست... ولی نه به معنای جزئیت و ترکیب[!]... و این نوعی از حمل حقیقت و رقیقت است[!]»

«إنّ ما سواه من الموجودات معالیل له... حاضره عنده بوجوداتها».(3)

«همانا همه موجودات ماسوای او، معلولهای اویند... و با وجودهای خود نزد او حاضرند».

آیا خدا یعنی همه موجودات، و کلّ عالم هستی؟!

کتاب "نهایه الحکمه" با تصرف در معنای علیت، ذات خدای تعالی را عین هر شیء به اضافه غیر آن شیء به آن شیء میداند؛ لذا از نظر فلسفه، وجود خدای تعالی مساوی با وجود جمیع اشیاء است:

1- . طباطبایی، محمد حسین، نهایه الحکمه، 301.
2- . طباطبایی، محمد حسین، نهایه الحکمه، 241 _ 242.
3- . طباطبایی، محمد حسین، نهایه الحکمه، 289 _ 290.