فراتر از عرفان : خداشناسی فلسفی و عرفانی از نگاه وحی و عرفان صفحه 505

ولی کتاب "نهایه الحکمه"مینویسد:

«الواجب تعالی... لا یفیض إلّا وجوداً واحداً».(1)

«واجب تعالی... جز یک وجود نمیآفریند».

آیا اراده الهی صفت ذات خداوند و به معنای علم اوست یا صفت فعل او؟!

بر اساس ضرورت حکم عقل و تعالیم مدرسه وحی، اراده خدای تعالی حادث است، و اراده او غیر از علم اوست:

«قَالَ سُلَیمَانُ لِأَنَّ إِرَادَتَهُ عِلْمُهُ قَالَ الرِّضَا علیه السلام یا جَاهِلُ فَإِذَا عَلِمَ الشیء فَقَدْ أَرَادَهُ قَالَ سُلَیمَانُ أَجَلْ قَالَ فَإِذَا لَمْ یرِدْهُ لَمْ یعْلَمْهُ قَالَ سُلَیمَانُ أَجَلْ قَالَ مِنْ أَینَ قُلْتَ ذَاکَ وَمَا الدَّلِیلُ عَلَی أَنَّ إِرَادَتَهُ عِلْمُهُ وَقَدْ یعْلَمُ مَا لَا یرِیدُهُ أَبَداً وَذَلِکَ قَوْلُهُ عَزَّ وَجَلَّ وَلَئِنْ شِئْنا لَنَذْهَبَنَّ بِالَّذِی أَوْحَینا إِلَیکَ فَهُوَ یعْلَمُ کَیفَ یذْهَبُ بِهِ وَلَا یذْهَبُ بِهِ أَبَدا».(2)

«سلیمان گفت: زیرا اراده او همان علم اوست! امام رضا علیه السلام فرمودند: ای جاهل! پس هر گاه چیزی را بداند آن را اراده کرده است؟! سلیمان گفت: آری! حضرت فرمودند: پس هرگاه چیزی را اراده نکرده باشد آن را نمیداند؟!سلیمان گفت: آری! حضرت فرمودند: از کجا این را میگویی؟! و کدام دلیل در کار است که اراده او علم اوست؟! در حالی که خداوند قطعا چیزهایی را میداند که هرگز آن را اراده نمیکند، و خودش عزّ و جلّ میفرماید: اگر میخواستیم آن چه را که به تو وحی کردهایم از بین میبردیم! پس خدا میداند که چگونه آن را از بین ببرد اما هرگز آن را از بین نمیبرد!»

و ذات باری تعالی قدیم است ولی اراده او فعل او و