فراتر از عرفان : خداشناسی فلسفی و عرفانی از نگاه وحی و عرفان صفحه 529

نخواهد بود.

و اما استدلال ابراهیم خلیل در هنگام نظر کردنش به زهره سپس به ماه و سپس به خورشید که فرمود: «چون غروب کردند فرمود: ای قوم من از آن چه شما شرک می ورزید بیزارم» به این جهت است که او نبی الهام شده و مبعوث و رسول بود، و تمام سخنان او به الهام خدای عز و جل به او بود، لذا باری تعالی فرماید: «و آن حجت ما بود که به ابراهیم در مقابل قومش دادیم».

و نیز سیّد هاشم بحرانی؟رح؟ گوید:

«واعلم أیّها الأخ أنّ بعض العلماء ذهب إلی أنّ معرفه الله فطریّه ضروریّه، وبعضهم إلی أنّها ثابته بالاستدلال.

والصحیح الثانی، فإنّها ثابته بالاستدلال وإن کان دلیلها وجدانیّاً، وهی الآیات المنصوبه من السماء والأرض وما فیهما وما بینهما. فإنّ جمیع المشاهدات وجمیع المحسوسات دالّه علی وجوده دلاله بیّنه واضحه منیره منکشفه».((1))

بدان برادر که بعضی از علما گفته اند که معرفت خداوند فطری و بدون نیاز به استدلال است، و برخی دیگر گفته اند که آن فقط از راه استدلال است

و صحیح این است که آن ثابت به استدلال است، و اگرچه دلیلش روشن و وجدانی است که همان آیات منصوب زمین و آسمان، و موجودات بین آن ها می باشد، چرا که جمیع آنچه مشاهده و حس می شود، به گونه ای روشن و واضح و آشکار گواه بر وجود اویند».

سند مکتب میرزای مهدی اصفهانی و سایر وحدت وجودیان معاصر

شکی نیست که حفظ سلسلهها و مراتب و روابط خاصّ مرید و مرادی _ و لو این که تحت عنوان استاد و