- اشاره 1
- بخش اول: شناخت بهترین 1
- مقدمه 1
- معنای کمال، و شناخت برترین لذت و سرور 2
- تجلی اوج هدایت در رساترین کلام 4
- چرا اراده و اختیار؟! 6
- چرا عبادت و بندگی؟! 10
- چرا عبادت و بندگی؟! 11
- دنیا برتر است یا بهشت؟ 15
- چرا رنج و بلا و گرفتاری؟! 28
- اشاره 31
- بخش دوم: پاسخ گوی مهربان 31
- نگرانی و تشویش چرا؟! 38
- بخش سوم: کدام مهربان تر است و حکیم تر؟ 47
- اشاره 47
- عافیت بخواه نه بلا 57
- تو همانی که می خواهم! 59
- این گونه حل می شود 60
- راه را گم نکنیم 65
- بندگی شیاطین و انجام امور شگفت 66
- وقتی امام معصوم را کنار می زنند 70
- اشاره 73
- بخش چهارم: چرا همه را یکسان نیافریدند 73
- لطف است نه عدل 74
- روز قیامت معلوم خواهد شد 77
- عمل ناقص و ثواب کامل 80
- 1 . با اینکه معلوم بود چه خواهم کرد چرا مرا آفریدند؟ 85
- اشاره 85
- 4 . چرا مرا لعنت کرده، از بهشت راندند؟ 88
- 3 . چرا مرا به سجود بر آدم امر کردند؟ 88
- 5 . چرا مرا به بهشت راه دادند؟! 90
- 6 . چرا مرا بر فرزندان آدم مسلط کردند؟! 91
- 7 . چرا وقتی که مهلت خواستم مهلتم دادند؟! 92
- بخش ششم: آخرت نه دنیا 94
همانا خداوند متعال خلقش را بیهوده نیافریده و ایشان را به خود وانگذاشته است، بلکه ایشان را برای نمایاندن قدرت خویش، و برای این که آنان را به طاعت خویش تکلیف فرماید تا مستوجب خشنودی و رحمت او گردند خلق نموده است. او ایشان را هرگز از این جهت خلق ننموده است که از آنان منفعتی ببرد و یا به واسطه ایشان زیان و ضرری را از خود دفع نماید، بلکه ایشان را آفریده است که به خود آن ها نفع رساند و آنان را به نعمت ابدی برساند.(1)
امام رضا علیه السلام می فرمایند:
خداوند هر چه را خواست مطابق مشیتش به وحدانیت خویش بیافرید تا حکمت و حقیقت ربوبیتش را بنمایاند.(2)
امام باقر علیه السلام می فرمایند که خداوند متعال به حضرت آدم علی نبینا وآله وعلیه السلام فرمود:
جن و انس را تنها برای عبادت خویش بیافریدم. بهشت را برای آنان که مرا عبادت کنند و طاعت من و پیامبران مرا به جای آورند، و دوزخ را برای اهل کفر و نافرمانی خود و پیامبرانم خلق نمودم. نه به تو نیازی داشتم و نه به فرزندانت، بلکه تو و ذریه ات را تنها برای این خلق نمودم که بیازمایم کدامین تان در زندگی و قبل از مرگ دارای اعمالی برتر و نیکوترید، پس ایشان را برای این آفریدم تا در بوته امتحان آسانی ها و سختی ها، و عافیت و بلا، و محرومیت و عطا قرارشان دهم، و منم خدای فرمان روای مقتدر.(3)
شخصی از امام صادق علیه السلام پرسید:
خداوند که به خلایق نیازی نداشت و مجبور به آفرینش ایشان هم نبود، و بی هدفی از آفرینش نیز سزاوار او نیست، چرا ایشان را آفرید؟!
در پاسخ فرمودند:
ایشان را برای نمایاندن حکمت، و اجرای تدبیر خویش بیافرید.(4)
1- . ... سألت الصادق جعفر بن محمد علیهماالسلام فقلت له: لم خلق اللّه الخلق؟ فقال: إن اللّه تبارک وتعالی لم یخلق خلقه عبثا ولم یترکهم سدی، بل خلقهم لإظهار قدرته، ولیکلفهم طاعته، فیستوجبوا بذلک رضوانه، وما خلقهم لیجلب منهم منفعه، ولا لیدفع بهم مضره، بل خلقهم لیوصلهم إلی نعیم الأبد. (علل الشرایع، 9؛ بحارالانوار، 5 / 313).
2- . خلق ما شاء کیف شاء متوحدا بذلک لإظهار حکمته وحقیقه ربوبیته. (کافی 6 / 105؛ توحید 98؛ علل الشرایع 1 / 9؛ بحارالانوار، 4 / 263).
3- . وإنما خلقت الجن والإنس لیعبدوننی، وخلقت الجنه لمن عبدنی وأطاعنی منهم واتبع رسلی ولا أبالی، وخلقت النار لمن کفر بی وعصانی ولم یتبع رسلی ولا أبالی، وخلقتک وخلقت ذریتک من غیر فاقه لی إلیک وإلیهم وإنما خلقتک وخلقتهم لأبلوک وأبلوهم أیکم أحسن عملاً فی دار الدنیا فی حیاتکم وقبل مماتکم. فلذلک خلقتهم لأبلوهم فی السراء والضراء، وفی ما عافیتهم وفی ما ابتلیتهم، وفی ما أعطیتهم وفی ما أمنعهم، وأنا اللّه الملک القادر. (علل الشرایع، 10 _ 11؛ بحارالانوار، 14 / 116).
4- . فلأی عله خلق الخلق وهو غیر محتاج إلیهم ولا مضطر إلی خلقهم ولا یلیق به البعث بنا؟ قال علیه السلام : خلقهم لإظهار حکمته، وإنفاذ علمه، وإمضاء تدبیره. (بحارالانوار، 10 / 17؛ احتجاج، 2 / 338).