تاملی در نظریه اصالت وجود و وحدت وجود صفحه 337

ادلّۀ نظریه وحدت شخصی وجود و نقد آن

قبل از نقل ادلّه وحدت شخصی وجود مناسب است اشکالی را که در مبحث اصالت وجود مطرح نمودیم یادآور شویم .

گفتیم : براهین از سنخ علوم حصولیه هستند ولی مدّعای صوفیه _ وحدت شخصی وجود _ از سنخ علوم حضوریه می باشد . و وصول به آن جز با کشف و شهود میّسر نمی باشد(1) و آنچه از سنخ علم حضوری است هرگز قابل تبدیل به علم حصولی نیست زیرا که انقلاب حقیقت لازم می آید که عقلاً مستحیل است .

پس نظریه وحدت شخصی وجود قابل اقامه برهان نیست و ادلّه آن ما را به مدّعا _ وحدت شخصی حقیقت وجود ( مصداق خارجی ) _ واصل نمی نماید .

بنابراین ادلّه آنان تنها برای اسکات خصم و انس ذهنی دیگران می باشد و لذا براهینی که اقامه نموده اند خالی از مغالطه نمی باشد و اشکالات آن را اهل فنّ بیان نموده اند .

مهمترین أدله ای که مشایخ صوفیه برای وحدت شخصی وجود اقامه کرده اند را استاد جوادی آملی تقریر نموده و سپس اشکالات و مغالطات آنها را روشن ساخته اند . و ما از باب نمونه یکی را نقل و سپس نقد ایشان را ذکر می نمائیم :

« اولین برهان ، استدلال از راه مبدأ قابلی است به این صورت : الوجود من