تاملی در نظریه اصالت وجود و وحدت وجود صفحه 435

ونسب والنسب أمور عدمیه فلا اصل للنجاسه فی العین إذ الأعیان طاهره بالأصل الظاهره منه » . (1)

بنابراین نجاسات و قذرات را نباید پلید و منافر با طبع شمرد به خاطر آنکه مظاهر حق تعالی - العیاذ بالله - می باشند سبحانه وتعالی عمّا یقولون.

ملّا صدرا در مورد دیگر - العیاذ بالله - ابلیس را نیز مظهر حق تعالی می داند. می گوید:

« قال الحلاج : ما صحّت الفتوه إلا لأحمد و ابلیس ، کأنّه قال : هذان المظهران کلّ منهما کامل فی بابه فی شأنه ، احدهما مظهر اسماء المحبّه والآخر أسماء القهر ، ومن فتح عینیه وشاهد یاء المتکلم فی قوله تعالی « وَنَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی » باحدی العینیین ثم نظر إلی یاء المتکلم فی قوله تعالی «وَإِنَّ عَلَیْکَ لَعْنَتِی إِلَی یَوْمِ الدِّینِ » بالعین الأخری لیعرف انّ هاتین النسبتین تتحدّان فی شیء واحد وهو مجمع الموجودات و مرجع

الکلّ والجمیع مظاهر اسمائه ومجالی صفاته » .(2)

بعضی از معاصرین می نویسد:

هر یک از ممکنات ، مظهر یک اسم از اسمای حقّند. هر چند گفتن و شنیدن این سخن دشواراست ولی حقیقت این است که شیطان هم مظهر اسم «یا مضلّ » است .(3) و سُبْحَانَهُ وَتَعَالَی عَمَّا یَقُولُونَ عُلُوًّا کَبِیرًا » .

دوازدهم: إسناد عوارض و احکام ممکنات به حق تعالی!

در مقدمۀ ثمرات نظریه وحدت شخصی وجود گذشت که این مبنا مبتنی بر تشبیه

1- فتوحات 1، 382.
2- مفاتح الغیب : 173.
3- رسالۀ انّه الحق : 288 استاد حسن زاده آملی .