تاملی در نظریه اصالت وجود و وحدت وجود صفحه 448

تلک مقاله إخوان عبده الأوثان وجنود الشیطان وخصماء الرحمن وشهداء الزور والبهتان واهل العمی والطغیان ، هم قدریّه هذه الأمه ومجوسها . انّ الله تعالی أمر تخییراً آو نهی تحذیراً وکلّف یسیراً، ولم یعص مغلوباً ، ولم یُطع مُکرها ولم یرسل الرسل هزلاً، ولم ینزل القرآن عبثاً، ولم یخلق السماوات والأرض وما بینهما باطلاً ذلک ظن « ذَلِکَ ظَنُّ الَّذِینَ کَفَرُوا فَوَیْلٌ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مِنَ النَّارِ ». قال : ثم تلا علیهم «وَقَضَی رَبُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ » .(1)

این روایت شریفه با یک سند دیگری نیز نقل شده که دارای این ذیل است:

فقال الرجل : فما القضاء والقدر الذی ذکرته یا امیرالمؤمنین ؟ قال : الأمر بالطاعه، والنهی عن المعصیه ، والتمکین من فعل الحسنه وترک السیئه ، والمعونه علی القربه إلیه، والخذلان لمن عصاه ، والوعد والوعید والترغیب والترهیب کلّ ذلک قضاء الله فی افعالنا وقدره لأعمالنا. فأمّا غیر ذلک فلا تظنّه، فانّ الظنّ له محبط للأعمال ، فقال الرجل: فرّجت عنّی یا امیرالمؤمنین فرج الله عنک .(2)

شانزدهم: وحدت ادیان!

در ثمرۀ قبل بنابر نظریه وحدت شخصی وجود عبادت هر شیئی عبادت خداوند متعال محسوب می شود حال در این مقام تالی فاسد دیگری نمایان می شود و آن اینکه همۀ ادیان و مذاهب حقّند و کسی در صراط باطل نیست حتی دو عقیدۀ متضاد با متناقض در دو دین متفاوت صحیح می باشد زیرا هر کسی هر چه را پرستش کند در واقع یکی از مظاهر و جلوه های حق تعالی را می پرسند پس در صراط مستقیم قرار دارد.

ابن عربی می گوید:

« فایّاک أن تتقیّد بعقد مخصوص وتکفر بما سواه فیفوتک خیر کثیر بل