تاملی در نظریه اصالت وجود و وحدت وجود صفحه 503

نیز می گوید:

« ومن عباد الله من لم یأت فی نفس الأمر إلّا ما أبیح له أن یأتیه بالنظر إلی هذا الشخص علی الخصوص ..... انّ الله یقول للعبد لحاله خاصه افعل ما شئت فقد غفرت لک فهذا هو المباح ومن أتی مباحاً لم یؤاخذه الله به وان کان فی العموم فی الظاهر معصیه فما هو عند الشرع فی حق هذا الشخص معصیه .... ومن هذا القبیل هی معاصی أهل البیت عند الله فأباح له جمیع ما کان قد حجره علیه حتی لا یفعل إلا ما أبیح له فعله » .(1)-(2)

عفیفی می گوید:

«لأنّ الله قد کشف له عن الشریعه الحقّه - وهی شریعه وحده الوجود فی نظر ابن عربی - التی لا تعرف حلالاً ولا حراماً ، وإنّما تعرف أنّ کلّ فعل وکلّ اعتقاد مرضی فی نظر الحقّ » .(3)

سی و ششم: تغییر معنای معاد

هرگاه در دار تحققّ حق تعالی موجود باشد و غیر او حقیقتاً موجود نباشد و ممکنات ظهور و نمود آن حقیقت واحده باشند معاد و قیامت نیز معنای دگرگونی پیدا خواهد کرد و با آنچه که در آیات و روایات بیان شده متفاوت خواهد بود.

1- همان: 1، 622.
2- «عن الإمام الصادق(علیه السّلام) : أنّ رجلاً من أصحابه ذکر له عن بعض من مرق من شیعته واستحلّ المحارم وانّهم یقولون إنّما الدین المعرفه فإذا عرفت الإمام فاعمل ما شئت فقال أبو عبدالله (علیه السّلام) ( إنّا لله وإنّا إلیه راجعون ) تأوّل الکفره ما لا یعلمون وإنما قیل اعرف واعمل ما شئت من الطاعه فانّه مقبول منک لأنّه لا یقبل الله عملاً من عامل بغیر معرفه . لو أنّ رجلاً عمل أعمال البرّ کلّها وصام دهره وقام لیله وأنفق ماله فی سبیل الله وعمل بجمیع طاعه الله عمره کلّه ولم یعرف نبیّه الذی جاء بتلک الفرائض فیؤمن به ویصدّقه وامام عصره الذی افترض الله طاعته فیطیعه لم ینفعه الله بشیء من عمله قال الله عزّوجلّ فی مثل هؤلاء «وَقَدِمْنَا إِلَی مَا عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْنَاهُ هَبَاءً مَنْثُورًا » . مستدرک الوسائل : 1، 174.
3- فصوص الحکم [التعلیقه ]: 300.