تاملی در نظریه اصالت وجود و وحدت وجود صفحه 557

اقوال علماء دین پیرامون نظریۀ وحدت وجود

هر پژوهشگری که با تأمل و تحقیق در نظریه وحدت وجود می نگرد به لوازم باطل آن پی می برد، و به روشنی می یابد که این دیدگاه بر عقل و نقل استوار نیست و جز مکاشفه ای که کمین گاه شیطان و محلّ وهم و خیال است، پایگاهی ندارد.

و به همین جهت همۀ اندیشمندانی که :

2 - و عقل و خرد خویش را بر مکاشفات واهی مقدّم نموده اند . ٣- و ادراکات روشن عقلی را در حجاب تقلید از گذشتگان مستور ننموده اند . فرضیۀ وحدت وجود را نپذیرفته و آن را منافی با عقل و نقل دانسته اند .

اینک بخشی از اقوال بزرگان و علماء مکتب وحی را نقل می کنیم که با علم و آگاهی از زوایا و تبعات ایدۀ مذکور، آن را مردود شمرده اند:

« المبحث الخامس فی أنّه تعالی لا یتحد بغیره . الضروره قاضیه ببطلان الاتحاد، فانّه لا یعقل صیروره الشیئین شیئاً واحداً وخالف فی ذلک جماعه من الصوفیه من الجمهور فحکموا بأنّه تعالی یتحد مع أبدان العارفین حتی أنّ بعضهم قال أنّه تعالی نفس الوجود وکل موجود هو الله