تاملی در نظریه اصالت وجود و وحدت وجود صفحه 92

نشود ولی می توان آنچه را که در بحث صدور گفتیم نسبت به ظواهر هم تطبیق نمائیم ، در بحث صدور گفتیم اثر حجیت خبر واحد در تفاصیل عقاید عبارتست از لزوم التزام قلبی ، حال در بحث ظواهر نیز می گوئیم اثر حجیت و جعل علم تعبدی در ظواهر ، وجوب التزام قلبی به مدلول خبر که عمل جوانحی است می باشد .

نتیجه شبهه مذکوره آن است که حتی در فرض شنیدن کلام ظاهر در معنایی از خود امام معصوم علیه السلام نباید ملتزم به آن کلام شد در حالی که اگر توفیق تشرّف در محضر معصوم علیه السلام را داشته باشیم و کلامی را از لسان مبارکشان در مسأله اعتقادی بشنویم می بایست ترتیب اثر دهیم و بدان معتقد شویم و این عذر نزد عقلاء پذیرفته نمی شود که کلام ظاهر است و ظواهر در باب عقاید اثری ندارد .

همچنین در ظواهر آیات قرآن و روایات اعتقادی سیره متشرعه و بناء عقلاء بر همین منوال بوده که بر طبق معانی ظاهر ترتیب اثر می دادند و معتقد بدان می شدند و آیات و روایات وارده در مباحث اعتقادی را به دلیل آن که ظاهر است و موجب علم نمی شود طرح نمی کردند .

قدر مسلّم این است که روش قرآن وسنّت در تفهیم و انتقال مطالب همان روش عقلائی است و طریقه دیگری را برای رساندن معانی به مخاطبین اتخاذ نفرموده اند(1) و روشن است که عقلاء با همین ظواهر مرادات خود را به یکدیگر تفهمیم می کنند و بر آن احتجاج می نمایند و آثار جوارحی و جوانحی بر آن مترتب می کنند و لذا نه در نزد عقلاء و نه در نزد متشرعه طرح ظواهر آیات و روایات عقایدی به جهت اینکه ظواهر در باب عقاید اثر ندارد صحیح نمی باشد .

و همچنین می دانیم که معارف اعتقادی در نزد حق تعالی از اهمیت و یژه ای برخوردار است و اهمیتش در نزد حق تعالی به مراتب بالاتر از فروع فقهی است چنانکه انبیاء و ائمه علیهم السلام برای ابلاغ آن اهتمام زیادی داشته اند و لذا احتمال اینکه در