ستارگان هدایت : مناظره ای پیرامون ضرورت حجت الهی صفحه 155

چیزی که با وجود آن واجبات انجام می گیرد که به آن «توفیق» گفته شده است.

آن چه که مکلف را به انجام دادن واجبات یا ترک زشتی ها نزدیک می کند، هر چند با وجود آن، واجبات لزوماً انجام نپذیرد و زشتی ها ترک نشود و در این صورت، جز به لطف توصیف نگردد.

اگر لطف به گونه ای باشد که با وجود آن، زشتی ها حتماً ترک می شود و اگر نباشد، زشتی ها هم ترک نمی شود، «عصمت» نامیده می شود.

اگر لطف به گونه ای باشد که با وجود آن، احتمال انجام ندادن زشتی ها بیشتر باشد و مکلف را به ترک آن نزدیک سازد، به آن فقط «لطف» گفته می شود و لطف، با اختیار دادن به مکلف در انجام دادن یا ندادن تکالیف تفاوت دارد. لطف را چیزی توصیف کرده اند که باعث صلاح دین می شود، اما چیزی که به انجام زشتی دعوت می کند و با وجود آن، زشتی رخ می دهد، به طوری که اگر نباشد زشتی هم رخ نمی دهد، «مفسده» یا «استفساد» نام دارد.

لطف در صورتی که دعوت کننده به انجام کاری یا بازدارنده از انجام کاری باشد، باید با آن کار هماهنگی داشته باشد و لازم نیست که این هماهنگی- به طور گسترده و کامل- معلوم باشد، بلکه لازم است به کیفیتی که لطف محسوب می شود، مشخص باشد؛ زیرا لطف، انگیزه در انجام کار است و مانند سایر انگیزه هاست.