ستارگان هدایت : مناظره ای پیرامون ضرورت حجت الهی صفحه 172

ب) تعاریف علمای سنّی:

1) قاضی عبدالجبار معتزلی [415ق]:

«لطف چیزی است که انسان با وجود آن، واجب را انتخاب و از بد پرهیز می کند یا به انتخاب واجب و پرهیز از بد نزدیک تر می شود... چیزی که این وضعیت را دارد یا کار خداست یا کار غیر اوست، و اگر کار غیر خداست یا کار خودمان است یا کار غیر ما.

اگر کار خودمان است و در حق خودمان لطف محسوب می گردد، در صورتی که باعث دوری از زیان می شود، انجامش بر ما واجب است و با قید مذکور- در صورتی که باعث دوری از زیان می شود- مستحبات را استثناء می کنیم؛ زیرا در مستحبات، واجب نیست کاری را که نسبت به خودمان لطف به شمار می آید، انجام دهیم، چون چیزی که ترک خودش باعث زیان نمی شود ترک لطفی که تابع آن است، به طریق اولی باعث زیان نخواهد شد.

اگر لطف کار غیر ماست، یا از وضعش مشخص است که لطف می کند که در این حالت از طرف خدا نیکوست که به ما تکلیفی کند که این کار، لطفی برای ما در آن تکلیف است، زیرا تکلیف به کاری که شخص سوم نسبت به آن تکلیف

در حق ما لطف می کند، نیکو و بجاست؛ و اگر از وضعش مشخص است که این لطف را انجام نمی دهد، تکلیف به آن نیکو نیست و ناپسند می باشد».(1)