ستارگان هدایت : مناظره ای پیرامون ضرورت حجت الهی صفحه 190

ترجمه کتب جابر بن حیان در غرب

دکتر جابر شکری می نویسد: «در فاصله قرون وسطی تا میانه های سده 18 میلادی کتاب های فراوانی از جابر بن حیان به زبان لاتینی ترجمه شد و مرجع مهمی در آموزش شیمی در دانشگاه ها و مراکز علمی اروپا گشت. پس از آن نیز کتاب های جابر به زبان های فرانسوی، ایتالیایی، آلمانی و انگلیسی ترجمه گردید، تا آنجا که اکنون کتابخانه شناخته شده ای از کتابخانه های غرب را نمی یابیم مگر آنکه برخی نسخه های خطی کتاب های جابر در آن وجود دارد، چه به نام اصلی وی «جابر بن حیان» یا به نام اختصاری «گِبِر»(1)».(2)

برخی آثار جابر بن حیان که به زبان های اروپایی ترجمه شده اند، عبارتند از:

««روسکا» مجموعه آثار کتاب المُلک، کتاب الزیبق الشرقی، کتاب الزیبق الغربی، کتاب نار الحجر و کتاب ارض الحجر را در مجموعه کیمیاگران عرب(3)،

جلد دوم، هایدلبرگ(4)،

1924م به فرانسه ترجمه کرده و به چاپ رسانده است. مجموعه کتاب التجمیع، کتاب الرحمه الصغیر و کتاب الموازین الصغیر و اسرار الکیمیاء را نیز «برتولت»(5) به فرانسه ترجمه کرده و در جلد سوم مجموعه کیمیای عربی(6)

در 1893م در پاریس به چاپ رسانده است (تجدید چاپ در آمستردام 1967م). کتاب الماجد را نیز «هانری کربن» به فرانسه ترجمه(7) و در

1- . Geber.
2- . جابر عزیز شکری، الکیمیاء عند العرب، صص32-33.
3- ."Arabische Alchemisten"
4- . Heidelberg.
5- . Marcellin Berthelot.
6- . "L alchimie arabe"
7- . "Le Livre du glorireux de Jābir ibn Hayyān"