انسان کلید اسرار هستی صفحه 92

ذات بی چون است، از عالم جبروت به وسیله عقل فعال یا روح القدس دریافت کرده و خود نیز چون نوری درخشان می شود.

استاد در زوایای مخفی حیات می فرماید:

حقیقت انسان را تنها با چشم دل می توان یافت. بالاخره آنچه وجود انسان را تشکیل می دهد و تجهیز می نماید نه جوهر مادی است و نه پرتو پلاسم نه سلول نه این ترکیبات عجیب فراوان کربن یا هیدروژن و اکسیژن و ازت، بلکه فقط همان نیروی غیرمادی نامرئی روان بخش است. اوست که ذرّات بی شماری را متجمع ساخته و جسم زنده را نظم شگفت انگیز داده و اداره می کند.

هیچ گاه ماده و نیرو از یکدیگر جدا نشده اند؛ وجود هر یک وجود دیگری را در بر دارد. متلاشی شدن جسم بعد از مرگ در واقع دنباله همین تلاش تدریجی است که در زندگی هم جریان داشت و مستمراً ذرات مستعمل یا ذرات جدید تعویض و تجدید می شوند. روح، باقی و نظام بخش مرکز این قوه است. آن چه به ظاهر می بینیم ما را فریب داده حق آن است که دیده نمی شود و در وجود انسان غیر از ذراتی که دارای خواص شیمیایی و آثار فیزیکی چندی هستند، نیروی غیرمادی دیگری هم هست که وجودی مستقل دارد و نام آن روح است.

اما علمای فیزیولوژی در این باره می گویند:

همان طوری که قوه ثقل، بدون جسم سنگین وجود خارجی ندارد، حیات و حساسیت و فکر هم بدون جسم انسان زنده و فکور، وجود نخواهد داشت؛ برای همین آثار روحانی که از انسان بروز می کند، زائیده بافت عصبی مغز اوست و ماده و قوه لازم و ملزوم یکدیگرند تا منشأ آثار گردند، اما هر یک در وجود، تعریف مستقلی دارند.

ماهیت ماده

ماده چیزی است که می توان آن را لمس و وزن کرد. در انسان چیزی هست که ملموس و وزن کردنی و دیدنی نیست و آن عنصری است روحانی که فکر می کند و بین حق و