مکتب کلامی قم صفحه 167

داده اند که آنان از آن بیزار و مصون هستند.

ابتدا برخی از این اتهامات را نقل کرده، سپس به نقد و بررسی آنها می پردازیم و روشن خواهیم ساخت که علمای قم و بلکه تمامی علمای شیعه در طول تاریخ از اتهام تجسیم مبرّا بوده اند و این عقیده تنها در مذاهب دیگر یافت می شود.

امّا اتهامات

1. کلام سید مرتضی در بیان عقیده علمای قم قبلاً بیان شد.

2. ابن تیمیه گوید: «متکلمین شیعه اولین کسانی بوده اند که لفظ جسم را درباره خداوند به کار برده اند». سپس از ابن حزم نقل کرده که هشام بن حکم معتقد به تجسیم بوده است».(1)

3. اولین کسی که در عالم اسلام لفظ جسم را درباره خداوند به کار برد هشام بن حکم است.(2)

4. متکلمین شیعه، چون هشام بن حکم و هشام بن سالم و یونس به عبدالرحمن قمی غلو کرده و جسم را بر خداوند اثبات کرده اند و جا خط نیز ادعا کرده که هیچ رافضی نیست، مگر آنکه معتقد است که خدای او همانند خود آن شخص است.(3)

5. هشام بن حکم معتقد است که اندازه خداوند هفت وجب از دست خود اوست.(4)

6. شبیه این کلمات فراوان در منابع اهل سنت و خصوصا وهابیان آمده است.(5)

با توجه به کثرت و تعدّد منابع عمق عداوت و دشمنی اینان با مذهب شیعه روشن می گردد.

1- 1. «منهاج السنه» ج 2، ص 217.
2- 2. همان، ص 220.
3- 3. همان، ج 1، ص 71.
4- 4. «الفصل فی الملل» ابن خرم، ص 5.
5- 5. «اعتقادات فرق المسلمین و المشرکین» فخر رازی، ص 97 ؛ «التبصیر فی اصول الدین» ص 24؛ «الملل و النحل» ج 1، ص 184؛ «التنبیه و الرد» ص 24؛ «لسان المیزان» ج 6، ص 194؛ «الفرق الاسلامیه» ص 58 ؛ «تثبیت دلائل النبوه» ج 1، ص 225؛ «اصول مذهب الشیعه الامامیه» قفاری، ج 2، ص 530 ؛ «الفرق بین الفرق» ص 65.