صفات خدا در کلام اسلامی و کلام مسیحی ( قرون وسطا ) صفحه 100

هستند، معتقد به احوال هستند که خود این احوال به خودی خود غیرمعلوم اند و اصلاً بدون ذات قابل تصور نیستند، ولی ذات را با این صفات می شناسند. ولی خواجه نصیر این دیدگاه ها را رد کرده و فرموده است که اوصاف او عین ذات او هستند (عیناً)؛ چون ذات خداوند متعال از همه چیز بی نیاز است و او از دیگر اشیاء استغنای کامل دارد پس هیچ فقر و نیازمندی در او امکان ندارد. او موصوف به صفات کمال است ولی این صفات، نفس ذات او هستند و اگر مغایرتی دارد فقط از لحاظ اعتبار است؛ یعنی مغایرت صفات ذات، اعتباری است، چون مفاهیم اینها مختلف اند، ولی در ذات و حقیقت و مصداق یکی هستند و هیچ مغایرتی ندارند.

هم چنین خواجه نصیرالدین طوسی فیلسوفی که بر کتاب اشارات بوعلی سینا شرح نوشته است. طرز تفکر او با فلسفه عجین شده و برای همین کلام را با فلسفه عجین کرده و برای اثبات اعتقادات به دلایل فلسفی نیز روی می آورد.

2- صفات ثبوتیه و سلبیه

خواجه نصیر در کتابهای خود مانند تجرید الاعتقاد و قواعد العقائد، صفات خداوند را به دو قسم تقسیم می کند؛ و صفات ثبوتیه (ایجابیه) و صفات سلبیه.

ایشان صفات ثبوتیه را قادر، عالم، حی، مرید، سمیع، بصیر، متکلم، باقی، واحد می شمارد و این صفات را از دیدگاه کلامی - فلسفی بررسی می کند. او دلایل فلسفی زیادی را برای اثبات این صفات ذکر می کند و نگاهی نو به مسئله دارد. هر چند خواجه نصیر یک متکلم عالی است ولی نحوه تفکر فلسفی، او را به فلسفه نزدیک تر کرده است.