صفات خدا در کلام اسلامی و کلام مسیحی ( قرون وسطا ) صفحه 151

را ترجمه کرد که این ترجمه بر بزرگان مسیحی در قرون وسطا تأثیر بسزایی گذاشت.

1- صفات خدا

اوصاف خداوند یکی از بنیادی ترین مباحث قرون وسطا و حتی قبل از آن بوده است. دانشمندان قبل اسکات تفاسیری برای تبیین صفات خداوند ذکر کرده بودند. اسکات آثار دیونیسیوس مجعول را خوانده و حتی ترجمه کرده بود و شاید برای همین است که او بیشترین تأثیر را از دیونیسیوس مجعول پذیرفته است. دیونیسیوس مجعول برای تبیین صفات از دو روش استفاده می کرد؛ روش ایجابی و روش سلبی.(1) در روش ایجابی او صفات خدا را مثبت می دانست و برایش صفات اثبات می کرد، ولی در روش سلبی صفات را از خدا سلب می کرد. در روش ایجابی دیونیسیوس می گوید خدا حکیم است، درحالی که در روش سلبی این صفت را سلب و نفی می کند و می گوید که خدا حکیم نیست.

اسکات در پی آن بود تا تعادلی بین روش ایجابی و روش سلبی دیونیسیوس مجعول به وجود بیاورد. و سعی در تبیین معنای این دو کلام متناقض داشت؟

اسکات معتقد بود که در روش سلبی، نفی صفت به این معنا نیست که خدا فاقد آن صفت باشد. به عبارت دیگر، روش سلبی به ما می گوید که خدا حکیم نیست، ولی این نفی بدین معنا نیست که عقلانیت خدا در مرتبه ای نازلتر از حکیم بودن قرار دارد، بلکه به معنای آن است که حکمت او فراتر و متعالی تر از هر حکمت انسانی است. بنابراین گزاره «خدا حکیم است» باید به