صفات خدا در کلام اسلامی و کلام مسیحی ( قرون وسطا ) صفحه 158

علم پیدا کند. زیرا بر حسب فرض، خدا کاملاً با انسان متفاوت است و علم خداوند به ذات خود که عین علم او به صفات خود است، نمی تواند علم به صفات انسانی باشد، در حالی که این امر بر خلاف اعتقادات مسلم و پذیرفته شده از سوی متکلمان مسیحی است.

3. اگر زمانی که خداوند به علم و حکمت توصیف می شود، در واقع، معنای مورد نظر علم و حکمت انسانی نباشد بلکه معنایی کاملاً متفاوت، مراد باشد، چه مانعی دارد که خداوند را به اوصاف انسانی دیگری از قبیل مادی بودن، جسمانی بودن و تحرّک نیز توصیف کرده و معانی کاملاً متفاوت دیگری از آنها اراده کنیم.

با ملاحظه این دلایل است که توماس نتیجه می گیرد هم نظریه اشتراک معنوی و هم نظریه اشتراک لفظی در باب توجیه معنای مشترک بین انسان و خدا نادرست است.(1)

ج) نظریه تمثیل

اکوئیناس پس از ردّ نظریه اشتراک معنوی و اشتراک لفظی، به تبیین دیدگاه تماثل (تشابه) می پردازد.

او معتقد است معنایی که ما به خداوند متعال نسبت می دهیم نه کاملاً مشترک معنوی است و نه صرف مشترک لفظی است بلکه این معنا از جهاتی با هم یکسان و مشترک و از جهاتی متفاوت است که در این صورت آن را متشابه (متماثل) می خوانیم.(2)