صفات خدا در کلام اسلامی و کلام مسیحی ( قرون وسطا ) صفحه 187

اقنوم است و هر کدام خصوصیات وجودی منحصر به فردی نیز دارند. و به همین علت خصوصیات آنها از یک دیگر تمایز می شوند، مانند این که پدر بدون منشاء و ازلی است ولی پسر از پدر تولد یافته و پدر منشاء پسر است، یعنی پسر منشاء دارد و روح القدس نیز از پدر به وسیله پسر صادر شده است. او پدر را علت همه چیز و بدون علت می داند ولی پسر و روح القدس معلول پدر هستند. بنابراین بین این سه اقنوم یک رابطه علی وجود دارد.

گرگوریوس نازیانزوسی نیز مانند بازیلوس خدا را غیر قابل درک می دانست. و مانند افلاطون معتقد بود که برای درک حقیقت خداوند باید به عالم مثل رسید. او درباره صفات نیز می گفت که نمی توان هیچ اسم و توصیفی برای او به کار برد و اگر قرار باشد نامی برای او در نظر گرفت، بهترین نام او عبارت است از: آن است که هست.

درباره تثلیث نیز او دیدگاهی مانند بازیلوس دارد و معتقد است که این سه اقنوم در ذات واحدند ولی در خصوصیات با همدیگر فرق دارند.

گرگوریوس نیسایی دیدگاه عرفانی داشت و ایمان و وحی را برتر از عقل می دانست. او به کلام سلبی و تنزیهی معتقد بود و اعتقاد داشت که ما نمی توانیم خداوند را بشناسیم، چون او برتر از اندیشه ها است و خداوند را برای عقل بشر تاریکی محض می خواند که عقل نمی تواند به شناخت او نایل شود.

دیونیسیوس مجعول، اوصاف خداوند را به سه طریق معرفی می کرد:

1. طریق ایجابی

2. طریق سلبی

3. طریق تفضیلی