صفات خدا در کلام اسلامی و کلام مسیحی ( قرون وسطا ) صفحه 64

اراده قدیم را برای خداوند متعال اثبات کند بدون این که تعدد قدما لازم آید؛ چرا که معتزله بر اشاعره خرده می گرفتند که لازمه زاید بودن صفات بر ذات تعدد قدما است ولی جوینی با طرحی مبتکرانه دیدگاه معتزله را - که محصول فکر ابوهاشم جبائی است - گرفته و با همان دیدگاه، عقاید نظریه اشاعره را به اثبات می رساند. زیرا بر طبق این دیدگاه، صفات مصادیقی از حال هستند و حال نه متصف به وجود است و نه متصف به عدم؛ به همین علت اثبات صفات قدیم در ذات خداوند هیچ تعددی را پیش نمی آورد. بنابراین امام الحرمین جوینی قایل به زاید بودن صفات بر ذات است ولی برای این که از اشکالات و اعتراضات معتزله در امان بماند با اسلحه معتزله به میدان آمده و دیدگاه اشاعره را به اثبات رسانده است.

خلاصه این که او معتقد است صفات مصادیقی از حال هستند، نه موجودند و نه معدوم؛ لذا با پذیرش حالِ تعدد قدما لازم نخواهد آمد.

3- دیدگاه امام غزالی

اشاره

یکی از پیشوایان به نام اشاعره «امام محمد غزالی»(1) است که در نزد اشاعره مقامی بلند دارد. غزالی در علوم مختلف معقول و منقول استادی چیره دست و توانا بود و اولین نفری است که کتاب مستقلی در ردّ فلسفه نوشت.