صفات خدا در کلام اسلامی و کلام مسیحی ( قرون وسطا ) صفحه 70

بر محال بودن این که او محل حوادث باشد استدلال می آورد و می گوید: هر حادثی جایز الوجود است و قدیم ازلی واجب الوجوب است. اگر صفات خداوند جایز باشند این متناقض با وجوب وجود خواهد بود چون جواز و وجوب متناقض اند. پس هر کسی که واجب بالذات باشد محال است که جایز صفات باشد و این بنفسه واضح است.

به نظر غزالی صفات قدیم اند ولی در عرض ذات حق نیستند بلکه قائم به ذات اند و اگر ذات نباشد صفات نیز نخواهند بود. هرچند این صفات زائد بر ذات اند و عین ذات نیستند ولی غیرذات نیز نیستند بلکه وابستگی کامل به ذات دارند. البته ذات نیز بدون اینها نمی تواند باشد، چون در آن صورت ذات خالی از کمالات خواهد بود و این محال است. بنابراین صفات وابسته به ذات و قائم به اوست و زائد بر ذات و قدیم اند.

4- دیدگاه شهرستانی

اشاره

-1

دانشمندی که پس از غزالی ظهور کرد و به شهرت بالایی دست یافت «محمد بن عبدالکریم شهرستانی» بود. او در علوم مختلف دستی توانا داشت و یکی از بزرگان و پیشوایان اشاعره به شمار می آید. مرحوم شبلی نعمانی از صاحب کافی چنین نقل می کند: اگر نبود خبط و خطای او در اعتقاد و تمایلش به طرف الحاد، هرآینه یکی از ائمه اسلام به شمار می آمده است.(2)