اندیشه های کلامی شیخ طوسی جلد 1 صفحه 18

مسامحه شیخ در بیان تفسیر و توضیح برخی از آیات

در چند مورد است که لازم به توضیح بوده و شیخ یا ابدا توضیحی نداده و یا اینکه به اختصار گذشته است؛ مثلا در موارد ذیل که جبریه به آنها استناد جسته اند، لازم به توضیح بیشتری بوده و رعایت آن نشده است.

١. تفسیر تبیان، ج 9، سطر 8، ذیل آیه: «فاذاقهم الله الخزی فی الحیوه الدنیا و لعذاب الآخره اکبر لو کانوا یعلمون» (زمر/26).

2. تفسیر تبیان، ج 9، ص 42، سطر 17، ذیل آیه: «الله خالق کل شیء و هو علی کل شیء وکیل» (زمر/ 62).

3. تفسیر تبیان، ج 9، ص 77، سطر 1، ذیل آیه: «کذلک یطبع الله علی کل قلب متکبر جبار» (غافر/ 35).

4. تفسیر تبیان، ج 9، ص91، سطر6، ذیل آیه: «ذلکم الله ربکم خالق کل شیء» (غافر/ 62).

و نیز در آیه ای که می توان از آن به خوبی اختیار را استفاده کرد، توضیح زیاد داده نشده است. شاید به واسطه سابقه مطلب و اجتناب از تکرار، وارد بحث نشده باشد:

تفسیر تبیان، ج 9، ص 32، سطر5، ذیل آیه: «فمن اهتدی فلنفسه و من ضل فانما یضل علیها و ما انت علیهم بوکیل» (زمر/ 41).

توجه شیخ به معتزله و سایر فرق کلامی عصر خود

گر چه شیخ در تفسیر خود به غلات، مرجئه و قدریه تاخته است، ولی در اکثر موارد به دو فرقه مهم موجود در عصر خود اشاره کرده و با ذکر ادله آنها و یا عدم ذکر آن، به رد آنها پرداخته است. با این فرق که جز در یکی دو مورد، وقتی می خواهد از