اندیشه های کلامی شیخ طوسی جلد 1 صفحه 244

برای کیفر سر بزند؛ چرا که پاداش همان منفعت است و هیچ کاری برای جلبمنفعت از انسان سر نمی زند مگر اینکه احتمال زیان و کیفر در آن وجود دارد.(1)

دلیل دوم: اگر تحابط جایز باشد، امور فاسده زیر را به دنبال دارد:

الف) کسی که به صورت مساوی کار نیک و زشت انجام داده باشد، بایدهمانند کسی باشد که نه معصیتی از او سر زده و نه طاعتی را انجام داده است.

ب) فردی که در ابتدا کار نیک انجام داده و سپس معصیتی از او سر زده که آنمعصیت نسبت به کار نیکش بیشتر است، باید مثل کسی باشد که اصلا کار نیکیانجام نداده است.

ج) کسی که استحقاق ثواب زیادی دارد و در مقابل، معصیتی نیز مرتکب شدهاست، باید مانند کسی باشد که هیچ معصیتی از او سر نزده است و همه این امور،باطل و محال است؛ چون مستلزم ظلم و قبح است. بنابراین، احباط، باطل و محالاست.(2)

به عقیده نگارنده، می شود دلیل نادرستی احباط و تکفیر را به صورت زیرتنظیم نمود:

بطور کلی متعلق احباط همچنان که در گذشته ذکر شد، یا خود طاعت ومعصیت است یا ثواب و عقاب و یا استحقاق ثواب و عقاب. اگر متعلق احباط وتکفیر، فعل طاعت و معصیت باشد، از فروض زیر خارج نیست:

الف) فعل طاعت و معصیت هر دو وجودی باشد.

ب) فعل طاعت و معصیت هر دو عدمی باشد.

ج) یکی وجودی و دیگری عدمی باشد.

در فرض اول که طاعت و معصیت هر دو وجودی باشد، او همان گونه که4.