اندیشه های کلامی شیخ طوسی جلد 1 صفحه 302

آیا اعتقاد به تقیه از مختصات شیعه است؟

از ایراد و اعتراضهایی که به خاطر اعتقاد به تقیه بر شیعیان شده است، ممکن است به ذهن انسان چنین خطور نماید که اعتقاد به آن از مختصات مذهب شیعه است.

لکن واقعیت این است که تقیه یک حکم ثانوی اسلام است و تمام مسلمانان - به غیر از فرقه خوارج - آن قانون را قبول دارند.(1) زیرا در درجه اول، عقل بر جواز آن دلالت دارد؛ یعنی هرگاه انسان به سبب نشر و یا تظاهر به عقیده اش، بر جان و یا مال خودش احساس خطر نماید، ناگزیر آن را می پوشاند و خود را از موارد خطر نگه می دارد. این مطلب، امری است که عقول فطری به آن حکم نموده و اقتضای آن را دارد.(2)

علاوه بر اقتضای عقلی، قرآن کریم در جواز آن صراحت دارد.(3) بنابراین، همه کسانی که قرآن را قبول دارند، در جواز تقیه هیچ گونه تردیدی ندارند. تنها چیزی که هست، این است که بعضی گفته اند: آیات تقیه، فقط بر جواز تقیه مسلمانان از کفار دلالت دارد، نه تقیه مسلمان از مسلمان؛ چنانکه شیعیان می گویند.

به هر حال، آنچه مسلم است و همه آن را قبول دارند، اصل جواز تقیه است، و اعتقاد به اصل قانون جواز تقیه، اختصاص به فرقه شیعه امامیه ندارد. باقی فرق اسلامی نیز آن را قبول دارند. پس اعتقاد به تقیه، از مختصات شیعه نیست و قانون مورد قبول همه امت اسلامی است.

تقیه مسلمان از مسلمان هم در صورتی که ملاک آن (یعنی حفظ نفس و دفع مضرات موجود باشد، ایرادی ندارد. به همان دلیلی که تقیه مسلمان از کافر مجازه.

1- رجوع شود به بیان اقوال و نظرات در همین مقاله.
2- کل انسان اذا أحس بالخطر علی نفسه أو ماله بسبب نشر معتقده او التظاهر به لابد أن یکتم و یتقی مواضع الخطر، و هذا أمر تقتضیه فطره العقول. (مرحوم مظفر، عقائد الامامیه، ص 84)
3- آل عمران/ 28؛ نحل/ 106. رجوع شود به بخش ادله تقیه در همین مقاله.