اندیشه های کلامی شیخ طوسی جلد 2 صفحه 105

آنان می کاهد.(1)

توجیه مفسران

مفسران، ظاهر آیاتی را که به دو اجل اشاره دارد، توجیه نموده اند که در مجموع، ده قول است؛ از جمله:

١. اجل، مدتی است که انسانها در دنیا زندگی می کنند و مراد از «اجل مسمی» اجل آخرت است که طولانی می باشد.

. 2. پایان عمر، نسبت به انسانهای گذشته را «اجل» و نسبت به انسانهایی که به دنیا خواهند آمد، «اجل مسمی» نامند.

٣. مراد از «اجل»، خواب است که در آن، انسان قبض روح می شود، ولی معمولا روح به صاحب آن بر می گردد، ولی مراد از «اجل مسمی» موت انسان است.(2) لازم به ذکر است که مرحوم علامه طباطبایی تا پس از ذکر برخی اقوال، تصریح می فرمایند که شایسته نیست انسان، عمر کوتاه خود را در راه بررسی صحت و سقم