اندیشه های کلامی شیخ طوسی جلد 2 صفحه 112

افراد، دارای اجل هستند که در صورت اطاعت، حیات آنها استمرار دارد، اما اگر از اطاعت حق تعالی روی برتابند، به زودی دچار غضب الهی شده، سرنگون خواهند شد.

5. آثار مثبت مجهول بودن زمان مرگ:

١. اگر انسان از زمان مرگ خود آگاه باشد، امید را از دست می دهد و از تلاش و کوشش در مسیر زندگی دست بر می دارد؛ زیرا امید، یک رحمت است و اگر امید نباشد، هیچ مادری فرزند خود را شیر نمی دهد و هیچ کشاورزی درختی را غرس نمی کند. بنابراین، مخفی بودن آن موجب زنده کردن روح امید و تلاش در انسان می شود.(1) 2. جهل به زمان مرگ، دارای آثار تربیتی است.(2) اگر انسان بداند چند سال دیگر و در کجا می میرد و بدین سبب از عصیان و تمرد دست بردارد، این امر کمال روحی او به شمار نمی آید، بر خلاف زمانی که آرزوی طولانی دارد و در عین حال، راه طاعت را در پیش می گیرد. خداوند می فرماید: «مَا تَدْرِی نَفْسٌ بِأَیِّ أَرْضٍ تَمُوتُ »(3)؛(3) هیچ کس از مکان مرگ خود اطلاعی ندارد.

3. علم انسان به زمان مرگ، باعث جسورشدن او می شود و انواع فسق و فجور را مرتکب می گردد؛ به این امید که پیش از فرا رسیدن اجل، توبه خواهد نمود.(4)

6. حیات و موت ارزشی:

از تأمل در برخی آیات، استنباط می شود که دسته ای از انسانهای به ظاهر زنده، از آن

1- جعفر سبحانی، الالهیات، ج 2، ص 729.
2- همان
3- لقمان/ 34
4- الالهیات، ج 2، ص 729 (پاورقی).