اندیشه های کلامی شیخ طوسی جلد 2 صفحه 134

الْحَاکِمِینَ »(1)، « أَسْرَعُ الْحَاسِبِینَ »(2) و « أَحْسَنُ الْخَالِقِینَ »(3) در قرآن آمده است.(4)

محل تحصیل روزی

با عنایت به آیات قرآن، وسیله تحصیل ارزاق، آسمان و زمین است. خداوند، باران، برف و نعمتهای آسمانی را فرو می فرستد و در زمین هم بر اثر حاصلخیزی، رطوبت و هوای مناسب، زراعت امکان پذیر می گردد. پس در واقع، وسیله کسب روزی، آسمان و زمین است. «قُلْ مَنْ یَرْزُقُکُمْ مِنَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ قُلِ اللَّهُ »(5) بگو چه کسانی شما را از آسمان و زمین روزی می دهد؟ در پاسخ) بگو خداوند.

ملازمه میان رازقیت و معبودیت

شیخ الطائفه در تفسیر دو آیه به این نکته اشاره نموده است.

1. در ذیل آیه شریفه « فَابْتَغُوا عِنْدَ اللَّهِ الرِّزْقَ وَاعْبُدُوهُ وَاشْکُرُوا لَهُ »(6) می فرمایند:

خداوند مالک حقیقی اشیاست و اگر انسان مالک است، آنچه را خداوند به او تملیک کرده است، مالک می باشد و خداوند به او اجازه تصرف داده است. پس اصل ملکیت اشیا از آن خداوند است و کسی که نمی تواند غیر خودش را روزی بدهد، استحقاق عبادت را ندارد؛ زیرا عبادت در مقابل بالاترین مراتب نعمت است و چون بتها قادر بر اعطای رزق نیستند، عبادت آنها وجهی ندارد.(7) بنابراین، چون خداوند بخشنده نعمتها و ارزاق است، پرستش او واجب است)

1- هود/ 45؛ التین /8
2- انعام / 62
3- مؤمنون/14؛ الصافات/ 125.
4- تفسیر تبیان، ج 4، ص 62.
5- سبأ/ 24؛ غافر/ 12؛ نحل/ 64؛ فاطر / 3.
6- عنکبوت/ 17
7- تفسیر تبیان، ج 8، ص 195.