اندیشه های کلامی شیخ طوسی جلد 2 صفحه 145

خواهد رسید و اگر جایز است در این راه تلاش نمود، تا چه میزانی مطلوب و پسندیده است.

پندار برخی از متصوفه یا متوکله

برخی از متصوفه یا متوکله قائل شده اند که طلب روزی با توکل منافات دارد. از این رو، تلاش برای کسب روزی، جایز نیست و ادله آنان بدین قرار است:

دلیل اول: طلب روزی، مخالف توکل است.

پاسخ: مرحوم سید مرتضی درباره معنای توکل فرموده است: «توکل عبارت است از طلب چیزی از راه صحیح و مباح آن، به گونه ای که اگر به آن چیز نرسیدیم، بی تاب و ناامید نشویم.»(1) نیز روایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه واله نقل می کند که: اگر شما مردم از توکل واقعی و حقیقی برخوردار بودید، روزی شما همانند پرندگان که صبح گرسنه خارج می شوند و شب هنگام، سیر بر می گردند، می رسید.(2) بنابراین، او سخن شما معقول نیست؛ زیرا عقل، طلب رزق را جایز می داند.

ثانیه، طلب روزی منافاتی با توکل ندارد، بلکه عین توکل است؛ چون توکل عبارت است از «طلب قوت بر وجد صحیح و بدون حرص» (3) : ثالثا، چگونه ادعای حرمت تکسب می کنید با آن که قرآن کریم در مواردی ما را به طلب رزق امر نموده است؛ از جمله: « وَابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ »(4) ، خود را از فضل خداوند بهره مند سازید و استفاده کنید. نیز آیه ای که تجارت را در صورتی که با تراضی باشد، تجویز می کند: اگر تجارت، عمل قبیحی بود، خداوند آن را یکی از طرق صحیح ملکیت قرار نمی داد. (5) و آیه ای که می فرماید: پس از خروج از احرام،

1- الذخیره فی علم الکلام، ص 271 - 272؛ شرح الأصول الخمسه، ص 786.
2- الذخیره فی علم الکلام، ص272.
3- شرح الأصول الخمسه، ص 786.
4- جمعه/ 10
5- نساء / 29