- مقدمه:شیعه و جدال احسن 1
- دوره اول: مناظرات مذهبی شیعه 7
- دوره سوم: مناظرات مذهبی شیعه 25
- مقدمه 28
- بخش اول - کلیات 30
- عدل در لغت 30
- عدل در اصطلاح حکما 32
- ظلم در لغت 32
- عدل در اصطلاح متکلمان 33
- عدل در فقه اسلامی 34
- عدل در حوزه های اجتماعی و سیاسی 35
- قرآن، منشأ اصلی عدل 36
- عدل در روایات اسلامی 37
- عدل تکوینی: 42
- عدل تشریعی: 42
- تاریخچه طرح مسأله عدل 45
- اثبات عدالت 47
- عدل از صفات فعل است 48
- معنای فعل در لغت و اصطلاح: 49
- فعل و اقسام آن 49
- اقسام فعل: 51
- اقسام فعل حسن 52
- ارتباط عدل با قاعده حسن و قبح 53
- حسن و قبح عقلی 53
- شرط یا سبب حسن و قبح: 57
- مراد از حسن و قبح عقلی: 58
- ادله حسن و قبح: 59
- نفی صدور قبیح از خداوند 61
- ١. دیدگاه اشاعره: 62
- ٢. دیدگاه معتزله و امامیه 63
- خداوند قادر بر کار قبیح است 64
- اشاره 64
- دلیل اول: 65
- دلیل سوم: 66
- اشاره 67
- خداوند، اراده قبیح نمی کند 67
- دلیل اول: 68
- اشاره 68
- تقریر برهان: 69
- دلیل دوم: 72
- اشاره 73
- دلیل چهارم: 73
- دلایل قرآنی: 74
- عدل در قرآن 77
- آیاتی که مرحوم شیخ به آن استناد کرده است 77
- آیات دیگری که بیانگر عدل الهی است: 79
- اشاره 80
- بخش سوم 80
- ثبوت هدف و غرض برای افعال خداوند 81
- لزوم بعثت انبیا 82
- قاعده لطف یا لزوم لطف 82
- تصدیق مدعیان نبوت 83
- حسن تکلیف و لزوم آن 84
- لزوم عصمت انبیا 84
- امتناع تکلیف مالایطاق 84
- وجوب انتصاف (انتقام) 85
- مختار بودن انسان 85
- لزوم بعث و قیامت 86
- مقدمه 87
- اشاره 87
- مفهوم «اجل» 89
- «اجل» در لغت 89
- تعریف اجل از نگاه شیخ طوسی 90
- فرق «اجل» و «موت» 91
- فرق «أجل»، «موت» و «قتل» 91
- «اجل» در قرآن و حدیث 92
- قتل 92
- وقت 93
- وقت در لغت 93
- وقت در اصطلاح 93
- اشاره 93
- 1. وقت، میقات ووقات در نگاه قرآن و حدیث 93
- «وقات» در حدیث 94
- 2. وقت در اصطلاح علم فقه 95
- 4. وقت در فلسفه 96
- 3. وقت در فیزیک و نجوم 96
- 5. وقت از چشم انداز عرفان و تصوف 97
- 6. وقت در علم کلام 98
- سرنوشت مقتول، اگر کشته نشود 99
- قول اول: 99
- قول دوم: 101
- قول سوم: 102
- استدلال قائلان به دو اجل 103
- یک یا دو اجل؟ 103
- پاسخ شیخ طوسی (رحمت الله علیه) 104
- دیدگاه شیخ طوسی 104
- توجیه مفسران 105
- دیدگاه علامه طباطبایی 107
- چند نکته 109
- 1. طول عمر: 109
- 2. پندار تناقض در آیه ای از قرآن: 110
- 4. «اجل» اتتها: 111
- 3. «اجل مسمی» در قرآن: 111
- 5. آثار مثبت مجهول بودن زمان مرگ: 112
- 6. حیات و موت ارزشی: 112
- 7. انواع مرگ: 114
- چکیده آرای شیخ طوسی درباره «اجل» 115
- مفهوم رزق 116
- «رزق» در لغت 116
- بخش دوم - ارزاق 116
- تعریف شیخ الطائفه : 117
- نظر اشاعره: 117
- رزق در آیینه قرآن و حدیث: 118
- دیدگاه شیخ الطائفه درباره نسبت «رزق» با «ملک» 118
- آیا مال حرام، رزق است؟ 119
- رزق حلال و حرام 119
- دلایل اشاعره: 120
- دلایل شیخ الطائفه 121
- چهار مؤید در تأیید مختار شیخ 121
- پرهیز از حرام 122
- سخن غزالی در مراتب «حرام» 123
- «حلال» و «طیب» 125
- اموال مشتبه 125
- خاستگاه شبهه 126
- رزق مطلق و معین 127
- اقسام روزی 127
- رزق ظاهری و باطنی 128
- روزی در طلب ما، ما به دنبال روزی 129
- روزی پیش بینی شده، روزی غیر قابل انتظار 129
- رزق حسن، رزق کریم 130
- رزق در بهشت 130
- اهل معرفت و اقسام رزق 131
- وجوب عطای رزق بر خداوند 131
- بنده و آفریدگار 131
- روزی دهنده کیست؟ 132
- ملازمه میان رازقیت و معبودیت 134
- محل تحصیل روزی 134
- طلب روزی، فقط از خداوند 135
- شکرگزاری و ناسپاسی 135
- وظایف اغنیا 136
- راز قبض و بسط روزی 138
- قبض و بسط روزی 138
- اشاره 138
- الف) مصلحت: 138
- ب) بغی و فساد: 139
- ج) آزمایش: 139
- ثروت، نشانه تکریم نیست 140
- کنترل جمعیت و مسأله روزی 140
- اسباب افزایش رزق 141
- دعا و افزایش روزی 142
- د) خوردن حرام: 144
- ب) کوچک شمردن نعمتها: 144
- سعی و تلاش در کسب روزی 144
- ج) گناه: 144
- علل کاهش رزق 144
- الف) ناسپاسی: 144
- پندار برخی از متصوفه یا متوکله 145
- طلب روزی و احکام پنجگانه 148
- حرص در طلب 149
- روزی و زیرکی 149
- سستی و کسالت در تحصیل معاش 150
- چکیده آرای شیخ طوسی درباره «رزق» 151
- مفهوم سعر (نرخ) 153
- نرخ و انواع آن 153
- انواع نرخ 154
- فرق «سعر» و «ثمن» 154
- نرخگذار (مسعر) کیست؟ 155
- نرخگذاری 155
- ارزانی و گرانی منسوب به مردم 156
- ارزانی و گرانی منسوب به خداوند 156
- چکیده آرای شیخ طوسی درباره «اسعار» 157
- مقدمه 158
- اشاره 158
- نبی در لغت 159
- واژه شناسی «نبی» و «رسول» 159
- رسول در لغت 160
- فرق نبی و رسول 163
- آیا نبی مانند رسول، مأمور به تبلیغ است؟ 166
- ضرورت بعثت 168
- دلایل ضرورت بعثت 170
- وجوب لطف بر خداوند 171
- استدلال متکلمان به قاعده لطف 172
- نیاز جامعه به قانون (دلیل حکما) 174
- منکران نبوت و دلایل آنها 176
- دلایل منکران نبوت و پاسخ آنها 177
- اشاره 181
- راههای شناخت پیامبران 181
- اشاره 182
- 1. اعجاز، نخستین راه شناخت پیامبر 182
- 2.گواهی پیامبران پیشین 184
- اشاره 184
- شرایط و ویژگیهای گواهی پیامبران 185
- 3. گواهی قراین و شواهد 186
- مقدمه 191
- اشاره 191
- معجزه در لغت و اصطلاح 195
- فرق معجزه و سحر 198
- اشاره 200
- تقسیم اول: 200
- اقسام معجزه 200
- تقسیم دوم: 201
- شرط اول: 202
- اشاره 202
- شرط دوم: 204
- اشاره 204
- تبیین عادت 205
- شرط چهارم: 206
- شرط سوم: 206
- شرط پنجم: 207
- معجزه غیر پیامبران 208
- فرق معجزه و کرامت 209
- فرق کرامت با سایر خوارق عادات 210
- معجزه و قانون علت و معلولیت 212
- معجزه قولی رسول گرامی اسلامی صلی الله علیه واله 213
- اقوال در وجوه اعجاز 214
- معجزات فعلی 215
- وجوب نظر در معجزه 216
- اشاره 217
- مقدمه 217
- عصمت در اصطلاح متکلمان و حکمای اسلامی 218
- عصمت در لغت 218
- اشاره 220
- حقیقت عصمت و دیدگاههای موجود 220
- الف) لطف انگاری عصمت: 221
- ج) جبرانگاری عصمت 227
- مبدأ ظهور عصمت انگاری انبیا 228
- اقسام عصمت 229
- دیدگاه متکلمان در حدود عصمت انبیا از گناه 230
- اشاره 230
- الف) دیدگاه اشاعره: 231
- اشاره 231
- ب) دیدگاه معتزله: 231
- نقد دیدگاه اشاعره: 231
- ج) دیدگاه امامیه: 233
- د) دیدگاه شیخ طوسی: 233
- دلیل عصمت انبیا از کذب در غیر وحی و سایر گناهان 234
- دلایل عصمت انبیا 234
- دلیل عصمت انبیا از کذب در وحی 235
- دلیل عصمت انبیا از خطا و اشتباه در امر رسالت 235
- دیدگاه شیخ در پیراسته بودن انبیا از خطا و اشتباه در امور عادی 236
- تفاوت تکالیف شخصی انبیا و تکالیف مربوط به وحی 236
- نظر شیخ در عصمت امام و ادله آن 237
- دلیل دیگر بر عمومیت عصمت امام 239
- دلیل نقلی بر عصمت امام 240
- اشاره 242
- پیشگفتار 242
- رد عقیده کیسانیه (قائل به امامت محمد بن حنفیه): 247
- رد قول ناووسیه (قائل به حیات امام صادق علیه السلام و مهدی موعود بودن او): 247
- رد سایر فرقه ها: 248
- غیبت، لطف است و امام، حافظ دین 249
- ضرورت وجود امام 250
- انحصار ائمه علیهم السلام در دوازده نفر 251
- ولادت حضرت مهدی علیه السلام 252
- اثبات ولادت: 253
- مادر گرامی آن حضرت: 253
- سال ولادت: 254
- مسأله غیبت در امتهای پیشین 256
- دیدار حضرت مهدی علیه السلام 257
- نواب اربعه (نواب خاص): 259
- اشاره 262
- پیشگفتار 262
- خاستگاه بداء 264
- پیشینه تاریخی بداء 265
- مفهوم شناسی بداء 266
- الف) بداء در لغت: 266
- ب) بداء در اصطلاح 267
- مفهوم شناسی نسخ 270
- ادله جواز نسخ 275
- فرق نسخ و بداء 276
- اشاره 278
- اشاره 278
- دیدگاههای درست درباره بداء 278
- 1. نسخ انگاری بداء 278
- بررسی تطبیقی دیدگاههای نسخ انگاری بداء 280
- 2. بداء یا دگرگونی در لوح محو و اثبات 281
- ٣. بداء یا عدم احاطه قوای فلکی به تفاصیل امور 282
- 4. بداء و نسبت اشیا به علل ناقصه 283
- بداء و علم خداوند 284
- بداء و مسأله قضا و قدر 285
- بداء در کجا جاری است؟ 286
- قضا و حکم الهی 287
- تأثیر اعمال در سرنوشت انسان 289
- آثار سازنده عقیده به بداء 292
- شیعه و تهمت ناروا 293
- فهرست اعلام 296
- تصویر 297
- تصویر 298
- تصویر 299
- تصویر 300
- تصویر 301
- تصویر 302
- تصویر 303
- تصویر 304
- تصویر 305
- کتاب نامه 306
شیخ الطایفه در مقام تفسیر آیه فوق، می گوید: «این آیه دلالت دارد بر این که هر رسولی، نبی است» آنگاه برای اثبات مدعای خویش، می گوید: از جمله «و ما ارسلنا من رسول...» که در اول آیه قرار دارد، به دست می آید که نبی نیز رسول است؛ زیرا اگر مراد از «نبی» در این آیه شریفه، غیر از رسول باشد، با جمله «و ما ارسلنا» نمی سازد.(1) علامه طباطبایی در رد نظریه فوق، در موارد متعددی در تفسیر شریف المیزان، از جمله در ذیل آیه «وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رَسُولٍ وَلَا نَبِیٍّ ...» می گوید: این آیه به روشنی بر اختلاف نبوت و رسالت دلالت دارد، اما نه به نحو عموم و خصوص مطلق، بدان گونه که نزد علمای تفسیر، معروف شده که رسول، آن کسی است که مبعوث و مأمور به تبلیغ هم شده باشد و نبی، آن کسی است که تنها مبعوث شده باشد؛ خواه مأمور به تبلیغ باشد و خواه نباشد.(2) علامه طباطبایی و پس از گزارش نظریه یاد شده، به رد آن می پردازد و می گوید: زیرا اگر نبی، مأمور به تبلیغ نباشد، لازم می آید که مراد از نبی در آیه شریفه، غیر رسول باشد؛ یعنی کسی که مأمور به تبلیغ نشده است و این، با جمله «و ما ارسلنا من قبل...» که در اول آیه است، منافات دارد..)
1- شیخ طوسی، تفسیر تبیان، ج 7، ص 329
2- شایان ذکر است که علامه طباطبایی هر چند که رویکرد فوق را در تفسیر المیزان مورد انتقاد قرار داده است، لیکن در برخی دیگر از آثار وی، مطالبی دال بر گرایش ایشان به رویکرد یاد شده، بیان شده است. وی در کتاب رسائل سبعه پس از آن که انسانها را از نظر استعداد فطری به سه دسته تقسیم بندی می کند که دسته نخست آن از بالاترین درجه استعداد، برخوردارند و به همین لحاظ، شایسته اند که میان خدا و خلق، واسطه قرار گیرند، می گوید: «و قد تبین فی العلم الالهی ان بین عالمنا و بین الحق الأول تبارک و تعالی وسائط ثابته و ینتج ذلک کله ان هذا التکلیف و الاهتداء یجب أن یرد علی اهل القسم الأول من الأولیاء بالضروره، فان کان مختصا بنفسه الشریفه، سمی نبیا و آن عمه و غیره، سمی رسولا ایضا.» (رسائل السبعه، ص 217.)