اندیشه های کلامی شیخ طوسی جلد 2 صفحه 218

و مراتب آن و منشأ پیدایش این بحث مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته و بخش دوم آن ویژه تبیین دیدگاه شیخ طوسی در مسأله عصمت است.

عصمت در لغت

ابن فارس می گوید: معنای عصمت از ریشه «عصم» این است که خداوند بنده اش را از بدی که در آن واقع می شود، باز بدارد.(1) عصمت در کلام عرب به معنای بازداشتن است و «عصمه الله عبده) یعنی خداوند بنده اش را از نابودی بازداشت. عصمه، یعصمه، عصمه؛ یعنی او را بازداشت و نگه داشت.(2) عصم، عضمه؛ یعنی جلوگیری، ممانعت، نگه داری، حفظ، خودداری، حمایت.

عصمه؛ ملکه اجتناب از گناه و خطاست که در نمایندگان پروردگار وجود دارد، و به معنای پاکی و لغزش ناپذیری است.(3)

عصمت در اصطلاح متکلمان و حکمای اسلامی

برای عصمت تعریفهای متعددی ذکر شده است که به عمده ترین آنها اشاره می شود:

1. تعریف شیخ مفید (م 413 ق.):

عصمت، تفضلی است از خداوند بر کسی که خداوند می داند او به این

1- ابن فارس، المقاییس اللغه.
2- ابن منظور، لسان العرب.
3- المنجد