اندیشه های کلامی شیخ طوسی جلد 2 صفحه 82

قاعده لطف یا لزوم لطف

از قواعد معروفی که در کلام عدلیه آمده است، قاعده لطف است. لطف عبارت است از کارها و اموری که مکلف را در فرمانبرداری و اطاعت خدا کمک میکند؛ یعنی زمینه را برای انجام تکلیف الهی مساعد می سازد؛ مشروط بر این که به حد الجاء و سلب اختیار مکلف نرسد.

دلیل قاعده لطف: لطف، قاعده ای عقلی است و دلیلی جز عقل ندارد و آن این که اگر لطف نباشد، نقض غرض لازم می آید و نقض غرض، قبیح است و خداوند، عادل و منزه از قبیح است.. .

خواجه، دلیل قاعده لطف را چنین بیان می کند: «لطف واجب است تا به واسطه آن غرض از تکلیف حاصل شود.» علامه در شرح کلام خواجه چنین می گوید:

هر گاه تکلیف کننده می داند که غرض از تکلیف (فرمانبرداری بدون لطف حاصل نمی شود، اگر اعمال لطف را به دست اهمال بسپارد، نقض غرض لازم می آید و به حکم عقل، نقض غرض بر حکیم روا نیست. (1)

لزوم بعثت انبیا

از شاخه های مسأله عدل، لزوم بعثت پیامبران است. متکلمان بر لزوم آن چنین استدلال کرده اند: بعثت انبیا موجب تقویت عقل در احکامی است که عقل در درک آنها خودکفا می باشد و همچنین موجب ارشاد خرد به احکامی است که در درک