اندیشه های کلامی شیخ طوسی جلد 3 صفحه 156

ارزشمند این طلایه داران عرصه دانش و فرهنگ دانسته اند و تبیین و نشر اندیشه های این بزرگان را وظیفه و رسالتی خطیر بر دوش خود می دانند. نوشته حاضر، گام کوچکی است در راستای ادای این رسالت و کاوشی است در مسئله «وعد و وعید» از دیدگاه شیخ طوسی.

دقت و ژرف نگری در این مسئله، پرسشهای ذیل را در ذهن بر می انگیزد:

چرا و چگونه این مسئله در میان متکلمان ظهور کرد؟ دید کلی و اجمالی قرآن کریم در مسئله وعد و وعید چیست؟ این مسئله با مسائلی چون عدل، اختیار، حسن و قبح عقلی و قاعده لطف، چه ارتباطی دارد؟

اموری که وعد یا وعید بدان تعلق گرفته است، کدامند؟ آیا وفای به وعد و وعید بر خداوند واجب است؟ و اگر وفای به وعید بر خداوند واجب باشد، دارای چه برایند و پیامدهایی است؟

این نوشتار، تلاشی است در یافتن پاسخ این پرسشها و تبیین دیدگاه شیخ طوسی در این مسئله.

«وعد» و «وعید» در لغت

«وعد» به معنای نوید دادن کسی به خیر و شر به کار می رود؛ نوید دادن به نیکی و خبر دادن از بدی. (1)برابرهای فارسی کلمه وعد عبارت است از: امید دادن، نوید دادن، بیم دادن، ترسانیدن، پیمان بستن و امیدوار کردن.(2)

وعید» به معنای خبر و بیم دادن و ترساندن از چیزی است و فقط درباره شتر به کار می رود.(3)

1- 1. ابن فارس، مقاییس اللغه، ج 6، ص125؛ جوهری، الصحاح فی اللغه و العلوم، ج 2، ص 700؛ راغب اصفهانی، معجم مفردات الفاظ القرآن، ص 563؛ زمخشری، اساس البلاغه، ص 682؛ ابن منظور، لسان العرب، ج3، ص463. .
2- 2. گروه فرهنگ و ادب بنیاد پژوهشهای اسلامی، فرهنگنامه قرآنی، ج 4، ص 1609.
3- ٣. ابن فارس، مقاییس اللغه، ج 6، ص125؛ جوهری، الصحاح فی اللغه و العلوم، ج 2، ص 700؛ راغب . اصفهانی، معجم مفردات الفاظ القرآن، ص563؛ زمخشری، اساس البلاغه، ص 682؛ ابن منظور، لسان العرب، ج3، ص 463.